به گزارش دیوان نیوز، در گفت‌وگو با رحیم خستو نایب رئیس شورای شهر کرج به رویکردهای فرهنگی و هنری شورای پنجم، چرایی تشکیل کمیسیون هنر و ارتباطات که ریاستش بر عهده وی است و از قضا منتقدانی هم دارد، پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید. وی معتقد است؛ علی رغم تلاش‌های صورت گرفته از سوی شورای پنجم اما شهرداری کرج نتوانسته مأموریت‌های فرهنگی را به اولویت تبدیل کند.
*شورای پنجم با شعار فرهنگی و تغییر رویکرد بر سر کار آمد. چقدر در این حوزه موفق بوده است؟ چه دستاوردی دارد که به عنوان میراث این دوره از آن یاد شود؟
به درستی اشاره کردید، ما با شعار فرهنگی آمدیم. در همین ابتدا بگویم؛ شاید تعریف من از فرهنگ با تعریف دیگران متفاوت باشد. قرار نیست قضاوت کنیم ممکن است نکته‌ای برای من خوشایند و برای عده‌ای دیگر مطلوب نباشد اما آنچه که فرهنگ را متمایز می‌کند وجه هنری و زیبایی شناختی است که باید مورد توجه باشد.
بگذارید به نکته‌ای مهم اشاره کنم؛ سال دوم شورا احساس کردیم باید کمیسیونی تشکیل شود که به عناصر زیبایی شناختی توجه بیشتری کند به همین منظور کمیسیون هنر و ارتباطات شکل گرفت. این کمیسیون فی البداهه به وجود نیامد بلکه محصول بررسی‌های فراوان با اهل فن بود.
قبل از اینکه به دستاوردهای کمیسیون هنر و ارتباطات اشاره کنم باید بگویم؛ شهر کرج دچار رشد شتاب آلود در حوزه فیزیک، کالبد و سازه است، به قول سهراب سپهری «رویش هندسی سیمان، آهن، سنگ…»، عملاً شهری بدون روح است که شهروندان به آن احساس تعلق خاطر ندارند مثلاً جایی در شهر نیست که مردم بایستند و عکس بگیرند و برای خود و خانواده لحظاتی خوش را رقم بزنند.
کرج شهری کنار پایتخت است، به تهران نگاه کنید، شهر در ایام تعطیل شاهد تحولات فرهنگی و هنری از قبیل برگزاری جشن‌ها، نمایشگاه‌ها و گالری‌های هنری است که از قضا شلوغ هم می‌شود اما به کرج نگاه کنید، شهروندان در ایام تعطیل راهی دیار خود می‌شوند، چرا؟ چون به شهر احساس تعلق خاطر ندارند.
برای ایجاد احساس تعلق خاطر به شهر سراغ اقشار مختلف باید می‌رفتیم از جمله هنرمندان. یکی از دستاوردهای فرهنگی شورا استقلال خانه هنرمندان کرج است، خانه‌ای که در گذشته فقط یک تابلو بود و توسط سازمان فرهنگی به بهره برداران اجاره داده می‌شد. این ساختمان زیبا به دلیل نشت آب در حال تخریب بود که معاونت عمران ورود کرد و به داد آن رسید.
حالا خانه هنرمندان کرج مستقل است و وابسته به سازمان فرهنگی نیست. خانه‌ای است که انجمن‌های هنری با توجه به ماهیت شورای عالی هنر در آن به فعالیت می‌پردازد. فرض را بر این گذاشتیم که هنرمندان با رفت و آمد به این خانه وضعیت شهر را رصد، عناصر زشت را شناسایی و تبدیل به عناصر زیبا کنند.
نکته‌ای که نباید از خاطر دور بماند، فاصله زیاد میان هنرمندان و مدیران شهری بود، اعتمادسازی نیازمند شکل‌گیری گفتگو بود تلاش کردیم که این مهم رخ دهد.
یکی دیگر از دستاوردهای خوب فرهنگی و هنری، استقلال انجمن خوشنویسان کرج بود، ساختمان انجمن به هنرمندان واگذار شد، در حال حاضر توسط خود هنرمندان مدیریت می‌شود در حالی که در گذشته حضور شهرداری پررنگ بود.
یکی دیگر از دستاوردهای مهم حوزه فرهنگ تصویب لایحه حمایت از ناشران، کتابفروشان و موزعان با حداقل عوارض بود که با سیزده رأی به تصویب رسید. این طرح در تهران پس از پنج سال دوندگی به تصویب رسید و کرج دومین شهری است که این طرح را اجرا می‌کند.
در ادامه می‌خواهم به مسئله مهمی درباره سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری اشاره کنم، تخصص بسیاری از مدیران پیشین این سازمان فضای سبز بوده در حالی که محیط زیست به جز درخت عناصر دیگری نیز دارد به همین منظور از سوی کمیسیون هنر و ارتباطات پیشنهاد شد، کمیته هنر تشکیل شود. با تشکیل این کمیته برجسته‌ترین هنرمندان شهر گِرد هم آمدند تا عناصر دیگر محیط زیست مورد توجه قرار گیرد. اجازه دهید برایتان مثالی بزنم؛ یکی از دستاوردهای کمیته هنر ممنوع شدن استفاده از سنگِ نما در پارک‌ها بود و مقرر شد از آجر که با اقلیم کرج سازگاری دارد، استفاده شود.
یکی دیگر از دستاوردهای فرهنگی و هنری شورای پنجم تلاش برای احداث خانه نمایش کرج است. برای تحقق این مهم با بسیاری از هنرمندان تئاتر شهر نشست برگزار شد تا ویژگی‌های یک خانه نمایش ایده آل از سوی آنها مطرح شود. از پنج معمار و طراح برجسته نیز دعوت به عمل آمد، طرح‌های ارائه شده به مسابقه گذاشته شد و در نهایت دکتر «حقیر» برنده این طرح شد که با معماری ایرانی به خوبی آشناست.
قرارداد این پروژه منعقد و فاز نخست طراحی انجام شده است، شورای پنجم تلاش می‌کند سازه خانه نمایش به گونه‌ای شکل بگیرد که کسی نتواند کاربری دیگری برایش تعریف کند، ما نمی‌خواهیم خاص‌ترین سازه این شهر قربانی سرعت شود.
پرداختن به اقتصاد هنر موضوع دیگری است که در دستور کار قرار گرفته، زیرا معتقدیم هنرمند باید بتواند اثرش را به فروش برساند. سال گذشته شورای پنجم به سه سازمان شهرداری اختیار خرید آثار هنری را داد حال این سوال مطرح می‌شود که چه مقدار از آثار هنری هنرمندان این شهر توسط مدیریت شهری خریداری شده است؟
سازمان سیما و منظر به برخی از هنرمندان مجسمه ساز سفارش کار داده است زیرا مدیران این سازمان متقاعد شده‌اند باید از رویکردی که صرفاً به توسعه فضای سبز می‌پردازد از جمله خرید گل‌های فصلی که خیلی هم گران تمام می‌شود، به سمت ساختن اِلمان های شهری بروند چراکه شهر کرج خالی از اِلمان است. و البته باید بگویم؛ تا پنج ماه آینده اِلمان هایی در شهر جانمایی می‌شود که غافلگیر کننده است.
در ادامه باید به این نکته مهم اشاره کنم که شکوفایی اقتصاد هنر نیازمند ایجاد بازار است زیرا هنرمند باید اثرش را عرضه کند، حال این سوال مطرح می‌شود که آیا راه اندازی بازارهای هنری فقط وظیفه شهرداری است و دیگر نهادها و ارگان‌ها از جمله میراث فرهنگی وظیفه‌ای ندارند؟
به اعتقاد بنده و بسیاری از هنرمندان و صاحب نظران، کاروانسرای شاه عباسی مکان مناسبی برای ایجاد بازار هنری و محلی برای عرضه آثار هنرمندان کرجی است اما این مکان تاریخی نیازمند ترمیم و بازسازی است. شهرداری تصمیم دارد ایستگاه تاکسی مقابل کاروانسرا را جا به جا کند و اِلمان «کاروان شتر» را مقابل آن نصب کند. اما متأسفانه وضعیت این اثر تاریخی خوب نیست در حالی که باید فضا به گونه‌ای باشد تا مردم رفت و آمد کنند. یادم می‌آید روزی با همسر و فرزندم به این کاروانسرا آمدیم بوی قلیان و موسیقی که اصلاً با روح بنا سازگاری نداشت چنان در مهمان پذیر پیچیده بود که مجبور به ترک آنجا شدیم.
امیدوارم کاروانسرای شاه عباسی سر و سامان بگیرد و تبدیل به بازار هنری کرج شود به نوبه خود برای تحقق این مهم تلاش می‌کنم.
* برخی به ماهیت کمیسیون هنر و ارتباطات انتقاد دارند و مدعی هستند که وقتی کمیسیون فرهنگی وجود دارد به کمیسیون هنر نیازی نیست، در این خصوص صحبتی دارید؟
بله انتقادات را شنیده‌ام. باید بگویم؛ با تشکیل این کمیسیون اتفاقات خوبی رقم خورده از جمله اینکه ما توانسته‌ایم در ادبیات مدیران شهری تغییری ایجاد کنیم آنها از هنر حرف می‌زنند و تمایل دارند با هنرمندان همکاری بیشتری داشته باشند.
در ادامه باید بگویم؛ بسیاری از لوایح کمیسیون هنر و ارتباطات با ۱۲ تا ۱۳ رأی به تصویب رسیده که این را مدیون همکاران هستم.
*مدیریت شهری باید اعتماد هنرمند را جلب کند در حالی که در کرج هنوز این مهم به خوبی جا نیفتاده است، شهرداری کرج نمی‌خواهد از تجربیات شهرداری پایتخت در این خصوص استفاده کند؟
بله کاملاً درست است؛ مدیریت شهری باید اعتماد هنرمندان را جلب کند. شهرداری تهران به هنرمندان کار سفارش می‌دهد و آثار آنها را خریداری می‌کند، با آنها وارد کار پیمانی نمی‌شود، اما در کرج شاهدیم پروژه‌های هنری به پیمانکاران عمرانی سپرده می‌شوند که نتیجه استثمار هنرمند توسط پیمانکار است به طوری که سود به جیب یکی دیگر می‌رود و هنرمند بی بهره می‌ماند که البته سعی کرده‌ایم این رویه را اصلاح کنیم.
*در کرج هنرمندان زیادی زندگی می‌کنند از جمله هنرمندان مجسمه ساز که شهر به هنرشان نیاز دارد، شهرداری برای اینکه آنها را دور هم جمع کند تا شهر از هنرشان بهره‌مند شود، چه کاری انجام داده است؟
سال گذشته سازمان سیما و منظر نخستین سمپوزیوم مجسمه سازی را در باغ گل‌های پارک شهید چمران برگزار کرد و سردیس چند تن از مشاهیر کشور توسط هنرمندان این شهر ساخته شد که اتفاق خوبی بود و امیدواریم استمرار داشته باشد.
در ادامه باید به این نکته اشاره کنم که متریال مورد استفاده برای ساخت مجسمه از اهمیت بالایی برخوردار است. برای مثال مجسمه‌های زیادی با فایبرگلاس ساخته می‌شد که عمر کوتاهی دارند در حالی که اِلمان باید سال‌ها ماندگار باشد به همین منظور ساخت مجسمه با فایبرگلاس ممنوع شده است.
*در بسیاری از شهرها دیوارنگاری یا همان گرافیتی مورد توجه قرار گرفته است به طوری که شهرداری‌ها با پرداختن به این پدیده هنری هم درآمدزایی می‌کنند و هم شهر را زیبا می‌کنند، چرا در کرج به دیوارها توجهی نمی‌شود؟
من هم معتقدم از دیوارهای شهر می‌توان درآمدزایی کرد و درآمد پایدار نیاز به نگاه هنری دارد. مردم باید شهر را دوست داشته باشند. شهر شاد با دیوارهای رنگی حس شادابی و نشاط شهروندان را ارتقا می‌دهد. مدیریت شهری باید به شهر روح ببخشد و این مهم به وسیله هنر امکان پذیر است. به تازگی هنرمندی اعلام آمادگی کرده که روی دیوارهای شهر طرح‌های سه بُعدی ایجاد کند اگر این مهم اجرا شود انقلابی در زیبایی شهر کرج رخ دهد.
*چندی پیش در جلسه رسمی شورا اعلام کردید که از عملکرد فرهنگی شهرداری راضی نیستید. آیا نیازسنجی فرهنگی از سوی مدیریت شهری انجام می‌شود یعنی می‌دانند که شهروندان در حوزه فرهنگ چه می‌خواهند؟
صادقانه می‌گویم؛ نیازسنجی نمی‌شود. انگار بودجه‌ای داریم که شبیه صندوق صدقات است و به نام فرهنگ توزیع شود. من نباید گیر بدهم بودجه ۱۱ میلیاردی کجا رفت. من باید تلاش کنم بودجه فرهنگی ۲۰۰ یا ۳۰۰ میلیارد بشود ولی وقتی می‌بینیم بودجه به جای اینکه تبدیل به عنصر فرهنگی شود تبدیل به ضد فرهنگ می‌شود، می‌گویم؛ قطع شود تا سم کمتری در وجود مردم ریخته شود.
معتقدم قبل از تصویب بودجه فرهنگی باید عملکردها اعلام شود باید برای تصویب بودجه برنامه ارائه کنند. متأسفانه نگاه فرهنگی وجود ندارد. نیاز فرهنگی رصد نمی‌شود. حوزه فرهنگ به معنای واقعی مظلوم است.
*به نظر شما شورای پنجم توانسته به شهرداری این مهم را القا کند که مأموریت‌های فرهنگی کنار مأموریت‌های عمرانی مهم هستند؟ شورا توانسته فرهنگ را برای شهرداری تبدیل به اولویت کند؟
نه، نتوانسته است. از وضعیت بودجه پیدا است که فرهنگ اولویت نیست. از تصویب بودجه تئاتر شهر دو سال گذشته و تازه به اجرا درآمده است.
*موضوع شفافیت بودجه‌های فرهنگی مناطق را همیشه مطرح کرده‌اید، با گذشت سه سال از عمر شورا وضعیت چگونه است؟
به جز موازی کاری که به نصب داربست‌ها و شلوغ کردن شهر ختم شده معدود منطقه‌ای را داریم که کار فرهنگی به معنای متفاوت انجام داده باشد. مدیران مناطق پاسخ دهند بودجه‌های فرهنگی چگونه هزینه شده است؟
مدیران مناطق به این سوال هم پاسخ دهند که آیا سرمایه‌های اجتماعی منطقه خود را می‌شناسند؟ به جرأت می‌توان گفت؛ سازندگان را بیشتر می‌شناسند.
