دیوان نیوز، مهدی تیموری- ... تمام چنین گزاره هایی را روی یک کاغذ بنویسید، مُچاله کنید و نهایتا با یک ضربه محکم پرتابش کنید در جایی که لیاقتش را دارد؛ سطل زباله! چرا که فیلم کوتاه نه یک فیلم بلند فشرده شده و نه فضایی برای تجربه اندوزی کسانی که صرفا قصد ساخت فیلم بلند را دارند و نه اساسا پلی است برای رسیدن به مقاصدی دیگر. «فیلم کوتاه»، یک جهان کاملا مستقل در دنیای سینماست. با وجود همپوشانی های بسیاری که ممکن است با سینمای حرفه ای و بلند داشته باشد، اما بی تردید فیلم کوتاه مستقل از فیلم بلند می ایستد. چرا که بی شک آن هایی که به لحاظ بسترسازی و امکانات ابزاری و... چند دهه ای از ما جلوترند، پذیرفته اند که «سینما» مجموعه ای است از «فیلم کوتاه»، «فیلم بلند»، «مستند» و «انیمیشن » و همه این ها. در تمام دنیا، فیلم کوتاه، فیلمسازان حرفه ای و البته طرفداران پر و پا قرص و خاص خودش را دارد که تحتِ یک بستر فراهم شده که هیچ ربطی به عرصه فیلم بلند ندارد، گرد هم می آیند. ماجرا به قدری جدی است که هر ساله از میان تمام فیلم های کوتاه در سراسر دنیا، جشنواره هایی مانند «کن» و... نیز بخش هایی مستقل برای آن ها در نظر می گیرند؛ هرچند که جشنواره فیلم فجر ما هم ظاهرا «سیمرغ بلورین بهترین فیلم کوتاه» را دارد اما کیست که نداند که این بخش در این جشنواره بین المللی (؟!) اساسا فرمالیته است و آثاری که تماما در جشنواره فیلم کوتاه تهران و یا نهال و... به نمایش درآمده به این بخش راه پیدا می کنند و مخاطبان جدی ای هم در آن ده شب (جشنواره فجر) ندارد و حتی سانس ها و شرایط درست و استانداردی هم به آن تعلق نمی گیرد؟ به همین جهت است که در کشورمان این مسئله وضعیتی بسیار عقب افتاده تر از این حرف ها دارد. اولین نقطه ای که عرصه فیلم کوتاه ایران را از دنیا جدا می کند، به «نوع نگاهی» است که در تفکر سینمای ایران نهادینه شده؛ این که آن را صرفا به مانند یک «سکوی پرتاب» یا حتی نازل تر از آن مانند موقعیتی برای «تمرین فیلم بلند» می پندارند. اینکه فیلم کوتاه می تواند سکوی پرتاب باشد و برای بسیاری از فیلمسازان بزرگ و مستعد امروزِ ما نیز - نمونه عینی اش «شهرام مکری» - عمل کرده، تردیدی نیست. اما آیا این موقعیت و اصطلاحا «سکوی پرتاب» باید چوبی باشد بر سر جهان مستقل فیلم کوتاه؟ حتی در دانشگاه ها و مدارس فیلمسازی نیز این مسئله تدریس می شود که شمای فیلمساز اگر بتوانید یک فیلم کوتاه ده دقیقه ای، سپس یک بیست دقیقه ای و در آخر یک فیلم کوتاه سی دقیقه ای کارگردانی کنید، قطعا می توانید فیلم بلند بسازید! موضوع مهمی که اما در این میان نادیده گرفته می شود این است که اساسا تفاوت های بسیار زیادی میان فیلم بلند و کوتاه در تمامی سه مرحله آن (پیش تولید، تولید و پس تولید) وجود دارد. سوای تفاوتِ زمانی، فیلم کوتاه عرصه «ایده پردازی» است؛ عرصه شکفتن قوه خلاقیت و بازیگوشی های فرمی. سهم بزرگی که در ایده پردازی برای فیلم کوتاه وجود دارد، ابدا قابل تکرار در هیچ مدیومی نیست؛ چرا که در وهله اول از اثرگذاری بسیار قابل توجهی برخوردار است. از این رو قواعد فیلمسازی در فیلم کوتاه، تفاوت های فاحشی با فیلم بلند دارد که در «روایت»، «فرم» و «داستان» و... به وفور دیده می شود. با این تعبیر، اساسا فیلم کوتاهی که در ظرف آثار بلند ساخته شود (که این یکی از معضلات اساسی فیلم کوتاه ایران است) چه قدم مثبت و رو به جلویی برای این عرصه به حساب می آید؟ که این خود تاثیر گرفته از همان نگاه نهادینه شده و اشتباهی است که تحت رویکرد «فیلم کوتاه تمرینی است برای ورود به عرصه فیلم بلند!» به وجود آمده و اولین چیزی که باعث حکمفرمایی این رویکرد در سینمای کوتاه امروز شده، بی تردید نگاه جریان ِحاکم به سینماست. نگاهی که کوچک ترین حمایتی از فیلم کوتاه ندارد و اساسا خودش و فیلم بلند را بسیار مهم تر از فیلم کوتاه می پندارد. حمایت مادی که بماند، حتی یک ساز و کار درست و نیمچه استانداردی برای اکران فیلم های کوتاه در کشورمان وجود نداشته و ندارد و حتی اکنون که پاندمی «کرونا» همه چیز را تحت تاثیر قرار داده به جز چند مورد مطرح (نخست سایت فیدان در بخش «لابی» و دیگری پایگاه ویمئو) حاضر به اکران آنلاین فیلم های کوتاه و حمایت از این بخش نیستند! احتمالا اگر همین چند جشنواره در طول سال هم نبود، تنها راه تماشای فیلم های کوتاه داخلی این بود که زنگ می زدیم به عوامل و سازندگان آثار و از آن ها درخواست هارد به هارد می کردیم! اوضاع در فیلم کوتاه دقیقا به همین پوچی است. همین حالا هم دسترسی چندانی برای بهترین فیلم های کوتاه ایرانی چند سال گذشته و مطرح ترین هایشان وجود ندارد. البته ناگفته نماند که پیش از کرونا مدتی بود که گروه هنر و تجربه سانس هایی به جشنواره تابستانی فیلم کوتاه اختصاص می داد و این قدم گرچه کافی نیست اما بالاخره برداشته شده و ما نیز امیدواریم که ادامه دار و گسترده تر باشد. این را هم در نظر بگیرید که همین حالا هیچ سرمایه گذار و تهیه کننده مستقلی عملا جرأت فعالیت جدی در این حوزه را ندارد؛ چرا که عملا به جز شرکت در جشنواره ها (اگر جایزه ای را ببرد!) و نمایش آن در خانه برای اعضای خانواده و خویشاوندان که حاصل آن جیغ و دست و سوت فامیل است! هیچ تضمینی برای بازگشت سرمایه وجود ندارد و کسی که سرمایه گذاری می کند تقریبا از پیش مطمئن است که پولش را به باد داده! پس اساسا دلیل ساخت این حجم از آثار پرخرج با این همه عوامل (نگاه کنید به اکثر تیتراژهایشان که پر است از دستیار فلان و مدیر فلان و...) آن هم با بودجه های غیرشخصی چیست؟ غیر از این است که تمام دستگاه های دولتی و وابسته در تلاش اند تا قالبِ «فیلم بلند» را بر سینمای کوتاه بپوشانند؟ یا نکند پای پول های کثیف به فیلم کوتاه هم باز شده؟! هرچه که هست حال و روز فیلم کوتاه خوب نیست و به این زودی ها هم خوب نخواهد شد. شاید هم به قول «تراویس» راه و چاهش همان «بارانی» است که ببارد و کثافت های داخل خیابان را یکبار برای همیشه پاک کند!