میدل ایست آی به نقل از دو منبع که خواست نامشان فاش نشود، گفت که ویتکاف قصد دارد پس از یک برنامه «فشرده» دیپلماسی در خاورمیانه، دولت را ترک کند تا دوباره بر تجارت خود تمرکز کند.
تارنمای میدل ایست آی نوشت: «خروج ویتکاف میتواند سوالاتی را در مورد میزان مشارکت آمریکا در مراحل بعدی طرح صلح ۲۰ مادهای دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا، برای غزه ایجاد کند، طرحی که شامل درخواستهای مبهمی برای مسائل مختلف از خلع سلاح حماس گرفته تا بازسازی غزه و انتصاب یک دولت تکنوکرات فلسطینی است.»
ترامپ گفته است که ریاست به اصطلاح "هیات صلح" را برای نظارت بر غزه بر عهده خواهد گرفت. اما دیپلماتهای آمریکایی و عرب میزان فعالیت ترامپ، به ویژه در پایبندی اسرائیل به شرایط آتشبس پس از پیروزی در اجلاس صلح خود در شرمالشیخ مصر در دریای سرخ را زیر سوال بردهاند.
در جریان دیدار کوتاهی میان ترامپ و عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر، در حاشیه این اجلاس، ویتکاف گفت که در مراحل بعدی، به ویژه بازسازی غزه، مشارکت خواهد داشت.
ویتکاف درباره جرد کوشنر، داماد و مشاور رئیسجمهور آمریکا گفت: «از همان لحظهای که توافق را امضا کردیم، من و جرد روی بخش اجرایی توافق کار میکردیم. بنابراین ما کاملاً درگیر هستیم. ما مدت زیادی در منطقه خواهیم بود. این به دستور رئیسجمهور است. احتمالاً این یکی از مهمترین مراحل خواهد بود. همکاری با جرد فوقالعاده است.»
آنا کلی معاون سخنگوی کاخ سفید در این زمینه گفت: این کاملاً نادرست است که اگر میدل ایست آی فرصت کافی برای اظهار نظر به ما میداد، آن را روشن میکردیم. ویتکاف در حال حاضر قصد کنارهگیری ندارد.
ویتکاف و کوشنر شنبه شب پس از انتشار خبر توافق آتشبس، در تلآویو سخنرانی کردند. ویتکاف که مرتباً ترامپ را به عنوان بزرگترین رئیس جمهور تاریخ ستایش کرده است، با چشمانی اشکبار سخنانی احساسی ایراد کرد.
ویتکاف خطاب به دهها هزار نفری که برای جشن گرفتن این توافق جمع شده بودند، گفت: «این قدرتمندترین منظره است که در تلآویو برای صلح، برای وحدت، برای امید جمع شدهاید، آرزو داشتم ترامپ رئیس جمهوری آمریکا اینجا بود. او عاشق این صحنه میشد.»
ویتکاف و ارتباطاتش
ویتکاف از سوی ترامپ بهعنوان فرستاده ویژه منصوب شد، هرچند در نیمه نخست سال جاری بهطور رسمی در وزارت خارجهی آمریکا خدمت میکرد.
کاخ سفید اعلام کرده استکه ویتکاف حقوقی دریافت نمیکند. در میان دیپلماتهای وزارت خارجه، او به استفاده از هواپیمای شخصی خود برای سفر شناخته میشود؛ موضوعی که از چشم دیپلماتهای حرفهای پنهان نماند، آنگاه که شاهد رفتوآمد آسان او و جرد کوشنر میان اسرائیل و مصر در دوران تعطیلی دولت بودند؛ زمانی که برخی از مقامات رسمی نمی توانستند سفر کنند.
آتشبس غزه، تاکنون نقطهی اوج ورود کوتاهمدت ویتکاف به عرصهی دیپلماسی بوده است.
ویتکاف در دهه ۱۹۸۰، زمانی که در یک شرکت حقوقی معتبر («وایتشو») کار میکرد، با ترامپ آشنا شد. این دیدار الهامبخش او شد تا وارد حوزه توسعهی املاک شود مسیری که به گفته فوربز، ثروت خالص او را به حدود ۲ میلیارد دلار رسانده است. ترامپ، این دوست میلیاردر و همبازی گلف خود را مامور حل بحرانهای جهانی، از جمله پایان دادن به جنگهای غزه و اوکراین کرد.
با وجود نداشتن سابقه دیپلماتیک حرفهای، ویتکاف در منطقه با استقبال خوبی مواجه شد و بهعنوان فرستادهای جدی و مورد حمایت رئیسجمهوری آمریکا تلقی گردید.
مقامات عرب از کشورهایی که در آتشبس غزه نقش داشتند، بارها اعلام کرده اند که ترجیح میدهند با ویتکاف تعامل داشته باشند تا با دیپلماتهای حرفهای و واشنگتننشین دولت بایدن. ویتکاف با بنیامین نتانیاهو نخستوزیر اسرائیل، و حامیان یهودی-آمریکایی اسرائیل روابط نزدیکی دارد.
تسلیت ویتکاف به خلیل الحیه در مصر
زمانی که ترامپ روز دوشنبه در کنست اسرائیل سخنرانی کرد، ویتکاف در تصویری دیده شد که در مقابل میریام آدلسون وارث میلیاردر کازینو و حامی آرمانهای صهیونیستی، از جمله بهرسمیت شناختن بیت المقدس بهعنوان پایتخت اسرائیل توسط ترامپ نشسته بود. بر اساسحقوق بینالملل، شرق بیت المقدس منطقهای اشغالی محسوب میشود و در چشمانداز آینده، پایتخت دولت فلسطین تلقی میشود.
با این حال، ویتکاف در جریان مذاکرات بهندرت دیدگاههای ایدئولوژیک ابراز کرده است. پیشینهی تجاری، روابطش با ترامپ و ثروتش به او امکان دادهاند که فراتر از محدودیتهای دیپلماتهای معمولی آمریکایی عمل کند.
هفته گذشته، ویتکاف و کوشنر دیداری بیسابقه با مقامات ارشد حماس، از جمله خلیل الحیه در مصر برگزار کردند. منابع گفتهاند که ویتکاف در این دیدار، بابت کشته شدن پسر الحیه در حمله اسرائیل به دوحه در ماه گذشته، به او تسلیت گفت. ویتکاف از پسر متوفی خود نیز سخن گفت و افزود که درد از دست دادن فرزند را درک میکند. پسر ویتکاف، اندرو در سن ۲۲ سالگی بر اثر مصرف بیش از حد داروی اکسیکنتین جان باخت.
ویتکاف به الحیه گفت: از آن زمان، خود را وقف پایان دادن به رنج دیگران کردهام و افزود که این انگیزهای برای تلاش او در جهت پایان دادن به جنگ بوده است.
تعارض منافع؟
ترامپ همچنین ویتکاف را مامور میانجیگری برای پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین کرده است، اما آن مذاکرات متوقف شدهاند. انتظار میرود ترامپ روز جمعه با ولودیمیر زلنسکی رئیسجمهور اوکراین در کاخ سفید دیدار کند.
مانند ترامپ، ویتکاف نیز بهدلیل روابط تجاری خانوادگیاش با کشورهای حوزهی خلیج فارس، مورد بررسی قرار گرفته است روابطی که در جریان سفرهای او در خاورمیانه، پرسشهایی دربارهی تعارض منافع ایجاد کردهاند.
زک، پسر ویتکاف با پسران ترامپ دونالد جونیور و اریک دوست است. آنها بنیانگذاران شرکت وورلد لیبرتی لیبرال هستند؛ استارتآپی در حوزه رمزارز که ۲ میلیارد دلار سپرده از شرکتی مرتبط با شیخ طحنون بن زاید آل نهیان، وزیر امنیت ملی امارات و مسئول غیررسمی فناوری و هوش مصنوعی، دریافت کرده است.
روزنامهی نیویورک تایمز ماه گذشته گزارش داد که پسر دیگر ویتکاف، الکس، از قطر خواسته است تا صندوقی برای پروژههای املاک تجاری در آمریکا راهاندازی کند.
در همان گزارش آمده است که لابیگران قطری، ویتکاف را بهعنوان یک یهودی آمریکایی برجسته انتخاب کردهاند، بهدلیل روابطش با ترامپ که به سال ۲۰۱۷ بازمیگردد.
در سال ۲۰۲۳، ویتکاف هتل لوکس پارک لین در منهتن را به صندوق سرمایهگذاری دولتی قطر به مبلغ ۶۲۳ میلیون دلار فروخت. از طریق این معاملات تجاری او روابط نزدیکی با خاندانهای حاکم قطر و امارات برقرار کرده است.
ویتکاف و گروهش، روزنامهی نیویورک تایمز را تهدید کرده اند که به دلیل افترا از آنها شکایت خواهند کرد.