دیوان نیوز، مهدی تیموری (سردبیر دنیای هوادار)- البته بهتر که فعلا هم نبینند، چرا که با این وضعیت و افزایش مجدد آمار روزانه مبتلایان در کشور، به صلاح بهداشت و سلامت عمومی جامعه نیست که سالن های سینما –حتی با وجود رعایت پروتکل های بهداشتی!- بازگشایی شود؛ به قول «محمد رحمانیان»: «کل تئاترها و فیلم‌های ایران و جهان فدای تار موی یک هموطنم.» اما خب همه ماجرا صرفا به این مسئله ختم نمی شود و جا دارد که زوایای گوناگون این مسئله را واکاوی کنیم؛ خصوصا بُعد مهمی چون «اقتصاد سینما» که به نوعی متولی «صنعت سینما» است. طبق آمار و ارقام های نیمه رسمیِ موجود، سینمای ایران در فروردین و اردیبهشت ماه سال گذشته چیزی در حدود حدود 7.5 میلیون نفر (به طور دقیق تر: 7.340.240 نفر) مخاطب داشته که با احتساب تعداد سالن های فعال سینمای کشور (491 سالن) و نرخ متوسط بلیت در سطح کشور ما را در محاسبه ضرر هنگفت سینمای ایران در این ایام به عدد سرسام آور 85.238.061.000 تومان (!) می رساند؛ با احتساب حداقل 30 میلیارد فروش (کفِ گیشه) در اسفندماه سال گذشته که بر روزها و ماه های تعطیلِ سالن های سینما اضافه کرده نهایتا به این نتیجه می رسیم که سینمای ایران در همین سه ماه دست کم چیزی حدود 115 میلیارد تومان دچار خسارت و ضرر شده؛ که این مبلغ بسیار جبران ناپذیر و گزاف می نماید. آن هم برای سینمایی که میانگین هزینه تولید فیلم هایش 3 تا 4 میلیارد است و به عبارتی تولید حدودا 30 فیلم سینمایی را شامل می شود! (منظور ملودرام های معمول و یا کمدی های مرسومی است که بخش عظیمی از گیشه هر ساله سینمای ایران را به خود اختصاص می دهند؛ وگرنه ما هم مثل شما می دانیم که در این سینمای عجیب و غریب که دخل و خرج آن همخوانی ندارد بعضا آثاری با هزینه 15 تا 20 میلیاردی هم تولید شده!)

البته این ضررها و خسارات ناشی از هجوم ِکرونا محدود به کشورِ ما نیست و «چین»، «آمریکا»، «ژاپن» و سایر کشورهای درگیر با این وضعیت هم ضررهای بسیاری دیده اند اما تفاوت ما با آن ها این است که آنان برای رهایی از این وضعیت راهکارهایی ارائه دادند و ما هم همچنان اندرخم یک کوچه ایم و درگیر در میان خودی، نخودی و بیخودی که «آیا اکران آنلاین خوب است یا بد؟!»، «مبادا انحصار برخی از عزیزکرده ها به خطر بیفتد؟»، «کی بود کی بود من نبودم؟!» و...!

اکران آنلاین؛ بهترین راهکار فعلی اما نه جایگزین «سالن سینما»

کوچکترین شکی وجود ندارد که «اکران آنلاین فیلم هایی سینمایی» در چنین شرایطی تنها راهکار (هرچند اندک) برای گریزِ صنعت کم جانِ سینمای ایران از این مهلکه است؛ محاسن بسیاری هم دارد آن هایی هم که مخالفِ این ایده جذاب هستند تنها یک دَرد دارند! سر راست بگویم: می ترسند که قدرت انحصار و مافیایی شان را از دست بدهند؛ وگرنه کیست که نداند «سینمای آنلاین» این روزها در سراسر دنیا وجود دارد و بهره از آن به معنای حذف «سالن های سینما» و محروم سازی مخاطب از لذت تماشای فیلم به صورت دسته جمعی نیست؟ چه کسی گفته که اگر سینمای آنلاین به صورت گسترده برای آثار سینمای ایران به وجود بیاید باعث افزایش «قاچاق»، «حذف سالن سینما» یا... می شود؟ این ها همه بهانه های واهی است؛ اگر چنین نیست، پس این حجم از قاچاق آثار روی پرده –از رحمان 1400 و متری شیش و نیم تا شبی که ماه کامل شد و قصر شیرین و...- سال گذشته از کجا آمد؟ اکران آنلاین تنها «نقش مکمل» را جهت پیشرفت و بهبود اقتصاد سینما ایفا می کند. اینکه شمایان تاکنون عرضه نداشتید یا «تعمدا» از ایجاد قوانینی سفت و سخت و محکم در راستای اجرای درست و کامل قانون «کپی رایت» و جلوگیری از قاچاق آثار سینمای ایران سر باز زدید، گناه «اکران آنلاین» چیست که اینچنین مقابل آن جبهه گرفته اید؟

این نوع از نمایش در وهله نخست باعث افزایش تعداد مخاطبان سینمای ایران در کشور می شود (که نتیجه آن افزایش قوتِ گیشه سینماست) و به همین جهت گزینه بسیار مناسب و درجه یکی برای قشر متوسط به پایین جامعه (از نظر اقتصادی) محسوب می شود (یک خانواده 4 نفره را در نظر بگیرید؛ آن ها با هزینه تنها 15 هزار تومان می تواند یک فیلم سینمایی را در خانه تماشا کنند؛ حال آنکه همین خانواده اگر بخواهد به سینما برود و فرض را بر این بگذاریم که پاپ کورن و سایر تنقلات را هم از بوفه سینماها تهیه نکند و بنزین و... هم رایگان باشد (!) ناچار به هزینه 80 هزار تومانی برای یک مرتبه تماشای فیلم در سالن سینما خواهد بود!)

ضمن اینکه این شیوه اکران به شدت برای آثار سینمایی که نیاز چندانی به پرده بزرگ ندارند (مانند «طلا» که فیلم خوبی هم هست) گزینه بسیار مناسبی محسوب می شود؛ آثار تجربی، مستند و حتی فیلم های کوتاه را هم به آن اضافه کنید. سودآوریِ این شیوه در «مدت زمان» آن است؛ دیگر خبری از انحصار سالن ها و محدودیت های موجود نخواهد بود و نسبت به هزینه های اکران و درصد سودی که از آن حاصل می شود و مدت زمان خوابِ سرمایه و... منطقی به نظر می آید. حال به همه این ها اضافه کنید که چه سکوی پرتاب مناسبی ایجاد می کند برای بازاریابی و افزایش درآمد و تبلیغات سینمای ایران در خارج از کشور که نتیجه آن بازگشت سیستم مناسب و استاندارد «عرضه – تقاضا» به صنعت سینمای ایران است؛ البته همه این ها به شرطی محقق خواهد شد که اکران آنلاین به جهت برچیدن انحصار و مافیا گام بردارد؛ نه آن که خود به تختِ خوابی گرم و نرم و تازه برای انحصارطلبان تبدیل شود!

فیلمسازی با «بیت المال» و «گردن کُلُفتی» برای مردم؟

پُر واضح است که سیستم «عرضه – تقاضا» سالیان درازی است که در سینمای ایران (اعم از جریان اصلی، تجربی، مستند و حتی کوتاه!) محلی از اعراب ندارد؛ فلان فیلمساز پیشکسوتی پیدا می شود و بدون آنکه کوچکترین دغدغه ای برای جذب مخاطب داشته باشد، سرمایه گذاری ارگانی (که حاصل زد و بندهای رانتی و نفتی است) پیدا می کند و با همان پولِ بیت المال و نفت –که یک ریال هم از جیبِ شخصی نیست- ریخت و پاش می کند و به دفعات «بیگ پروداکشن» می سازد که تا به امروز حاصل آن چیزی جز شکست های سنگین در گیشه نبوده! نکته جالب تر و شاید گروتسکِ ماجرا هم جایی است که چنین فیلمسازانی که بودجه فیلم هایشان مستقیما از نفت و «بیت المال» تامین شده، تاب و تحمل کوچکترین نقد و حرفی را هم از سوی همان مردم –که همواره مدعی اند فقط برای آن ها فیلم می سازند!- و اصحاب رسانه بر نمی تابند و برای همان ها گردن کُلُفتی می کنند!

«محمدحسین فرح بخش» را تمامی اهالی سینما و بسیاری از افراد عامه می شناسند؛ فارغ از کیفیت فیلم هایی که در مقام کارگردان و تهیه کننده و... تولید کرده که بیش از 90 درصد آن ها ابدا سلیقه نگارنده نبوده و نیست و بارها در زمان اکرانشان هم نقدهای منفی بسیاری بر آن ها نوشته ام، معتقدم که او از معدود افراد این سینماست که به معنای واقعی و صحیحِ کلمه عبارت «تهیه کننده» و «سرمایه گذار» برای او معنا پیدا می کند (خصوصا از نوعِ جریان اصلیِ حاکم بر نظام کلاسیک هالیوود)؛ به عبارتی شخصا در چنین وضعیتی که اقتصادِ کشور در بحرانی ترین وضعیت سه دهه اخیرش به سر می برد و این بحران بیش از همیشه بر سینما هم تاثیر منفی گذاشته، فیلم های ضعیفِ تولید شده از سوی فرح بخش را که با «دغدغه ای برای بازگشت سرمایه و سودآوری» ساخته شده اند و صنعت سینمای ایران را تقویت می کنند به آثار مثلا فاخری که خود را بزک می کنند و از جیب من و شمای نوعی خرج می کنند و 70 درصدشان حتی توانِ بازگشتِ سرمایه را هم ندارند ترجیح می دهم؛ چرا که اساسا معتقدم «فیلمسازی با جیبِ ملت» هنر نیست و صنعت سینمای ما ساختار معیوب و پر ایرادی دارد که راهی جز «اصلاح ریشه ای» نخواهد داشت.

نهایتا اینکه تصور کنید یک فرح بخش برای تمامی آثار سینمایی کشورمان وجود داشت و به عنوان تهیه کننده اجرایی بالای سر فیلمسازان می ایستاد؛ آیا مجددا شاهد این حجم از «بی اهمیتی به گیشه»، «افتخار به ساختن فیلم های کم فروش»، «بیگ پروداکشن سازی بی رویه» و سرراست تر از همه «حیف و میل سازی بودجه هنری کشور» بدون منطق و اتکا به سیستم «عرضه – تقاضا» بودیم؟ من که بعید می دانم؛ پس پرسشِ اساسی این است:«مخاطب این سینما کیست؟» مردم؟ باز هم بعید می دانم!