سیدجواد نیک قلب/ به گزارش اختصاصی پایگاه خبری دیوان نیوز؛ یکي از ابعــاد ورزش که مي تواند انگیزه هاي مناســبي براي ورزش کــردن در افراد جامعه به ویژه جوانان ایجاد کند، ورزش قهرماني اســت. روند صحیح حرکت در راســتاي ارتقاي ســطح ورزش قهرماني مي تواند متضمن ارائه راهکارها براي پیشــرفت آن ورزش و همچنین شناســایي مشکات و ضعف هاي پیش روي آن ورزش باشد. پیروزي هاي بین المللي و به ویژه موفقیت در بازي هاي المپیــک در عرصه ورزش، به طور فزاینده موجب رشــد و توســعه در بسیاري از کشورها شده اســت. این برتري و موفقیت ورزشکاران نخبه در عرصه بین المللي هویت و شخصیت ویژه اي به آن کشــور مي دهد (2005.B, Houlihan., & M, Green.( بر همین اساس دولت ها تمایل بیشتري دارند با سرمایه گذاري مالي زیاد، موفقیت ورزشکاران نخبه خود را در عرصه بین المللي فراهم کنند که این مساله به بسط، توسعه سازمان ها و سیستم هاي مرتبط با پرورش و توسعه ورزشکاران نخبه در بعد ورزش قهرماني منجر شده است
تعريف مساله : ســیرتحول ورزش در زندگی با بازی کردن که ازمه رشد و تکامل کودک است شروع می شــود و سپس به ورزشی که رقابت در آن مطرح اســت، می پیوندد. این رقابت نخســت به صورت غیر رسمی و در تکامل خود به ورزش رقابتی سازمان یافته که همان ورزش قهرمانی است منتهی می شود]پورکیانی، 137۸ .]کشورهای توسعه یافته برای دستیابی مؤثر به اهداف خود، ســامت نیروی انسانی و در نتیجه فعالیت های ورزشی را در اولویت سیاست ها و برنامه های خود قرار داده اند، تا از این رهگذر بتوانند جایگاه بااتری را در مناسبات بین المللی کسب کنند. در این بین ورزش قهرمانی به ایجاد انگیزه، خود باوری و شور و نشاط، بروز استعدادها، کنترل هیجانات، جامعه پذیری، هویت بخشــی، باروری غرور ملی و... منجر شده است. و اهمیت ویژه ای را به خود اختصاص داده است] قیامی راد، 13۸5 .] ورزش قهرمانی نیز مانند هر نظام دیگــری نیازمند تدوین اهداف کان، راهبردها و برنامه های عملیاتی است تا ضمن آگاهی از مسیر حرکت بتواند از هر گونه دوباره کاری، بیراهه رفتن و به هدر رفتن منابع مالی، انســانی، فیزیکی و اطاعاتی خود اجتناب ورزد، همان طوری که کناره گیری کارکنان از ســازمان موجب تزلزل برنامه های استراتژیک یا کاهش بهره وری در آن سازمان می شود]ســاعتچی، ۲007 .]در میادین ورزش نیز کناره گیری با بازنشستگی ورزشــکار ممکن است سبب حذف یک تیم ورزشی یا حتی یک کشــور از رقابت ها می شود. بر این اساس در سال های اخیر نگرانی در مورد کناره گیری از ورزش قهرمانی به طور قابل توجهی افزایش یافته است ]تیلور، ۲001 .]طول دوره قهرمانی به فعالیت ورزشــی چند ســاله یک ورزشــکار اطاق می شود که با انتخاب ارادی و به منظور دستیابی به اوج عملکرد ورزشی در یک یا چندین مسابقه ورزشی سپری می شود یا شامل تمامی ســطوح ورزش های رقابتی در حد محلی، منطقه ای و ملی یا حتی بین المللی است. )آلفرمن، ۲007) سطح آماتوری و حرفه ای بین المللی ها اغلب به عنوان دوران قهرمانی برگزیده نیز نامیده می شــود. در مدل های توصیفی دوره های قهرمانی از مراحلی مانند: مرحله شروع/ نمونه گیری، مرحله توسعه/ تخصص، مرحله تکامل/استادی/ سرمایه گذاری، مرحله نهایی/ تثبیت و مرحله عدم استمرار ورزش رقابتی عبور می نماید. این مراحل بازتابی از یک الگوی مشترک در دوران حرفه ای ورزشکاران، رشته های مختلف در بین کشورهای مختلف و همچنین در هر ۲جنسیت مرد و زن است] . ویلمن، )1۹۸5 .])به عنوان مثال مرحله تخصصی، رســیدن به اوج عملکرد و پایان دوره قهرمانی در زنان ورزشکار یک تا۲ سال زودتر از آقایان ورزشکار در همان رشته ورزشی مشابه بوده اســت. همچنین انواع ورزش ها باتوجه به نیازهای ورزشکار و ظرفیت مورد نیاز برای عملکرد عالی و نیز ســنی که ورزشکاران معموا می توانند به مرحله تخصصی و اوج عملکرد دســت یابند یا به شرکت در ً ورزش پایان بخشــند تفاوت دارد. مثا: در رشــته های ورزشی که دارای هماهنگی های پیچیده ای هستند مانند: )شیرجه، ژیمناستیک و اسکیت( اختصاصی سازی در سنین5 تا 7 سال )مطلوب ترین دوره توسعه حرکتی( شروع می شــود. اوج عملکرد این ورزشکاران در ســنین 15 تا ۲0 سال )نوجوانی( حاصل می شود. و در اوایل بزرگسالی به پایان می رسد برعکس در ورزش های اســتقامتی )مانند: اسکی، ماراتن( ورزشکاران ممکن است در نوجوانی شروع به تخصصی کردن نمایند و در اواسط بزرگسالی )۲5تا 35سال( به اوج عملکرد خود دست یابند. تحقیقات نشان داده شده اســت که دایل کناره گیری ورزشکاران حرفه ای بســیار مهم است. شــواهدی وجود دارد که عوامل غیرارادی و ناخواسته در کناره گیری ورزشکاران حرفه ای می تواند سامت آن ها را به مخاطره بینــدازد. عوامل مختلف دیگری نیز در رابطــه با کناره گیری از ورزش قهرمانی مانند جنبه های فرهنگی و اجتماعی، جنســیت و حوادث مهم زندگی گزارش شده است] موسچ کرین، ۲01۲ .]کناره گیری از ورزش قهرمانی ناشی از مشکات روانی و به طور خاص در رابطه با فدراسیون های ورزشی، سازمان ها، باشگاه ها باشد )آلفرمن، ۲007 .)ترک ورزش قهرمانی، یک مساله اجتناب ناپذیر در زندگی حرفه ای هر ورزشکار است و در کانون توجهات پژوهش های روان شناختی ورزش قرار دارد. مطالعات انجام شده درخصوص توســعه طول دوره قهرمانی ورزشــکاران و گذر از این دوره، ظاهرا از ســال 1۹60 شروع شد و افزایش جدی در کیفیت و کمیت این مطالعات تا پایان دهه 1۹۸0 همچنان مشاهده می شود. تغییرات متعددی در کانــون پژوهش، چارچوب نظری و توجــه به عوامل ضمنی بخصوص توســعه و بررسی این موضوع در حوزه روانشناسی ورزشی صورت گرفت. )ویلمن،۲004) مطابق یافته های )موسوی، 13۹3 )۲4 درصد ورزشکاران کناره گیری کرده، در کســوت مربیگری ارتباط خود را با ورزش حفظ کرده بودند. از کل عوامل به ترتیب 1 -آســیب دیدگی، ۲ -بانــد بازی و بی عدالتی در رقابت های انتخابی 3 -عدم وجود حمایت های مالی مستمر، به عنوان مهم ترین عوامل شناسایی شدند. اغلب مطالعات نشان می دهد که دایل عمده ورزشکاران برای ترک ورزش قهرمانــی: پیری، صدمات مزمن، روابط نامطلوب با مربیان خود، از دست دادن اهداف ورزشی، تغییرات قابل توجه در زندگی مانند: )ازدواج، نظام وظیفه(، فرصت های شــغلی پــس از ورزش، جنبه های فرهنگی و اجتماعی، اختاف در سیســتم های ورزشی، نورم های اجتماعی، جنسیت و.... بوده است. )پارک،۲01۲) ریستواینن و همکاران)۲01۲)نقش صدمات را به عنوان دلیلی برای پایــان دان یه یک دوره قهرمانــی روی 574 مرد و زن نخبه ) به دوره حرفه ای خود پایان دادند که در این بین ورزشــکاران زن بیشــتر از ورزشــکاران مرد به دور حرفه ای خود پایان دادند. به عاوه ورزشــکارانی که به دلیل مصدومیت به دوره حرفه ای خود پایان دادند، به طور متوسط ۲ســال و نیم از ورزشکارانی که با همان مصدومیت به ورزش ادامه دادند مســن تر بودند و بسیاری از ورزشــکارانی که پایان دوره قهرمانی خود را گزارش دادند اعام کردند که آســیب دیدگی با معلولیت دائمی خفیف یا متوسط به همراه داشــتند از این جهت آسیب دیدگی های ورزشی نقش مهمــی در پایــان دادن به یک دوره قهرمانی ایفــا می کند و در برخی از رشته های ورزشی ممکن است دلیل اصلی برای پایان یافتن دوره قهرمانی ورزشــکار محسوب شود. در این مطالعه تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که کناره گیری ورزشکاران به طور عمده به دلیل صدمات ورزشی، باندبازی، نبود حامی مالی، طوانی بودن مدیریت هیات هاي ورزشــی عدم توجه به نقاط قوت ورزش های پایه و پرداختن به کشــف استعدادها، نداشتن سند راهبردی و چشــم انداز برای آینده، اهمیت ندادن به ورزش شهرستان ها، فساد اداری، مشکات اداری و انگیزشی و...به ورزش قهرمانی خود خاتمه دادند. هــدف از نگارش تحقیق حاضر تحلیــل عوامل موثر بر ترک ورزش قهرمانی است که به منظور دســتیابی به هدف خواهد پرداخت تا عوامل اصلی و موثر بر ترک ورزش قهرمانی را شناسایی کرده باشیم.