محمد حسین سیفی - جوکرهای بیشماری در طول تاریخ آمده اند و رفته اند که در قسمت قبل به طور کلی به بخشی از آن ها اشاره کردیم و تاریخچه تولید، رشد و بازآفرینی این کاراکتر را به تفضیل زیر ذره بین قرار دادیم. علاوه بر آن دیدیم که اساسا جوکر هیچگاه پدیده ای تک رسانه ای نبوده است ؛ بدین معنا که تنها معطوف به جهان کامیک بوک ها نبوده است و با پیشرفت محبوبیت او، به اکثر حوزه های هنری و رسانه ای مثل انیمیشن، سینما، سریال و... هم سرک کشید و الحق هم با موفقیت این عرصه ها را پشت سر گذاشت.
اما به هر روی همه ی طرفداران مجموعه بتمن و جوکر، بالاخره برخی از جوکرهای تاریخ را بیشتر از دیگری دوست داشته اند. عاشقان جک نیکولسون سراغ ساخته تیم برتون می روند و عاشقان نولان احتمالا با جوکر خلق شده توسط «هث لجر» خواب و خوراک نداشته باشند. برخی همان جوکر اولیه کامیک بوک ها را ترجیح می دهند و برخی هم جوکر «جرد لتو» در «جوخه انتحار» را دوست دارند. در این قسمت اما به بهانه اکران فیلم «جوکر» که شکل تازه ای از این کاراکتر را ارائه می دهد، قصد داریم تا تعدادی از بهترین جوکرهای تاریخ سینما را معرفی کنیم:
«هیث لجر»
در فیلم «شوالیه تاریکی»
۲۰۰۸ در شوالیه تاریکی فیلم کریستوفر نولان نقش جوکر توسط هیث لجر بازی شد. به گفته دوستانش وی خود را مدتها از دیگران جدا کرد و به تمرین نقش جوکر پرداخت. اگرچه وی به دلیل ایست قلبی ناشی از اختلال دارویی از دنیا رفت ولی پس از مرگ وی آکادمی اسکار جایزه بهترین بازیگر مکمل مرد را به وی اهدا کرد.
افسارگسیخته ترین جوکر تاریخ تا به امروز، احتمالا جوکری است که به دست «هیث لجر» در ساخته «کریستوفر نولان» خلق شده است! نمی توانید فیلم را شروع به تماشا کنید و لحظه ای از جوکر هیث لجر چشم بردارید. او بی وقفه دنبال هرج و مرج می گردد اما در همین حال، ابدا لحظه ای دست از شوخی و بذله گویی بر نمی دارد. اصلا گزافه نیست اگر بگوییم که بخش اعظمی از موفقیت فیلم «شوالیه تاریکی» نه مدیون کریستوفر نولان، که مدیون کاراکتر جوکر و بازی درخشان بازیگرش است. جوکر در شوالیهی تاریکی آشوب به پا میکند. انگار که او در فیلم هیچ حسی ندارد. با این حال، لجر در نقشاش از جوکر حسابی جذبه دارد. لجر بازی شگفتانگیزی در نقش جوکر ارائه داده است و حال همه نگاه ها معطوف «خواکین فینیکس» و فیلم «جوکر» ساخته تاد «فیلیپس» است تا پس از سال ها کسی بیاید و جوکر بهتر، جذاب تر و سینمایی تر از «هیث لجر» فقید خلق کرده باشد!
« جک نیکلسون»
در فیلم «بتمن»
بيش از دو هزار بريتانيايي علاقهمند به سينما در رايگيري براي انتخاب برترين تبهكاران دنياي كتابهاي مصور شركت كردند و حدود 23 درصد آن ها به جوكر نيكلسون راي دادند. اين در حالي است كه هنرنمايي هيث لجر فقيد به همين نقش در «شواليه تاريكي» كريستوفر نولان با فاصلهاي بسيار اندك از جوكر نيكلسون در رده دوم اين نظرسنجي قرار گرفت اما در لیست ما هنرنمایی نیکلسون در رتبه دوم جای گرفته است! 1989 که اولین فیلم بتمن به دست تیم برتون ساخته شد جک نیکلسون نقش جوکر را بازی کرد که نه به بلندقدی شخصیت جوکر بود و نه به لاغری او. اما خندههای بلند و دندانهای ریز نیکلسون این ضعف را جبران کند و او جوکر را به سرخوشترین شکل ممکن درست کرد.
جوکر خلق شده به دست «تیم برتون» در این فیلم قبل از هر چیز یک خلافکار است. با این حال، شوخطبعی این خلافکار اصلا در شخصیتی که نیکلسون به نمایش گذاشته، فراموش نشده است. جوکر فیلم بتمن از هر لحظهای استفاده میکند تا تکهای بیاندازد. تصویری که نیکلسون از جوکر نشان داده، مختص خودش و خاص است و تا به حال تکرار نشده است.
«مارک همیل»
در مجموعه انیمیشن «بتمن»
اگر طرفدار پر و پا قرص جوکر باشید، تقریبا امکان ندارد که با آمدن اسم جوکر صدای «مارک همیل» در نقش جوکر در سریال انیمیشن «بتمن» در گوشتان نپیچد! «مارک همیل» عملا خود جوکر و یک جوکر واقعی است! همیل نقشاش را در «مجموعهی انیمیشنی بتمن» به عنوان یکی از بهترین جوکرهای تاریخ به ثبت رساند و پس از آن هم دوباره خودش را در سهگانهی «بتمن: آرکام» ثابت کرد. بازی همیل در نقش جوکر به جای اینکه دیوانگی این کاراکتر را به تصویر بکشد، شما را دیوانه میکند. فقط کافی است تا یک بار صدای خندهی جوکر مارک همیل را بشنوید تا مو به تنتان سیخ شود. کمتر بازیگری تا به حال توانسته است به سطح همیل در ارایهی نقش جوکر نزدیک شود. او شوخ طبعی خاصی به صدای جوکر تزریق کرده بود که تا ابد در تاریخ این کاراکتر نقش بسته است.
«جرد لتو»
در «جوخه انتحار»
در کنار حرفهی موسیقی، «جرد لتو» همچنین بازیگری شگفتانگیز است. اولین فیلمی که لتو پس از دریافت جایزهی اسکار خود بازی کرده، «جوخهی انتحار» است؛ یعنی از همان ابتدا که جرد لتو به عنوان بازیگر نقش جوکر انتخاب شد، انتظارات از او بسیار بالا بود. البته نقش جوکر در فیلم «جوخه انتحار» آنقدر زیاد نبود که بتوان به اندازه کافی مورد تحلیل و بررسی قرار داد اما با این وجود خصوصیات جالبی در همین چند دقیقه حضور جوکر در این فیلم دیده میشد که بسیار جلب توجه می کرد.
جوکر که جرد لتو از خودش ارائه داده، شبیه به یک ستارهی راک است. جوکر او روانی، خشن و کاملا غیرقابل پیشبینی است. جوکر جرد لتو تمام انتظارات را در طول داستان میشکند. جوکر جرد لتو در لحظه زندگی می کند و همین مساله باعث شده تا کاملا غیر قابل پیش بینی باشد. اگرچه جوکرهای پیشین هم تلاش میکردند تا غیر قابل پیش بینی باشند اما غیر قابل پیش بینی بودن آن ها ناشی از قدرت طلبی و عطش پیروزی شان بود. از این رو از نظر ایده های فلسفی هم جوکر جرد لتو تفاوت های آشکاری با قبلی ها دارد.
اگرچه خود فیلم «جوخه انتحار» ابدا فیلم خوبی حتی در جهان ابرقهرمان ها به حساب نمی آید، اما جرد لتو به تنهایی بار جذابیت فیلم را به دوش کشیده است به نوعی که میتوانید تمام فیلم جوخهی خودکشی را یک طرف و جوکر این فیلم را یک طرف دیگر قرار دهید!
«جف بنت»
در سریال «بتمن:شجاع و جسور»
همانطور که گفته شد، پای کاراکتر جوکر به اکثر رسانه های صمعی بصری هم کشیده شد. یکی از همین رسانه ها، تلویزیون بود که سریال های متعددی از روی بتمن و جوکر ساخته شده است. اما سالها قبل از «بتمن : شجاع و جسور» و در دهه هفتاد، سریال تلویزیونی بتمن پخش شده بود که اولین نمونه از این دست محسوب میشد. در آن سال ها اگر سریال یا کامیک بوک تازه ای از بتمن وارد بازار می شد، بسیار وفادار به نسخه اصلی کامیک بوک بمتن بود. اما خب اگر کامیک بوک های این مجموعه را خوانده باشید، مملو از شوخی های مسخره و بی مزه هستند که نه تنها خنده دار نبودند بلکه ممکن بود باعث تهوع مخاطب هم بشود! از این رو سریال اولیه بتمن که نقش جوکر را «سزار رومرو» ایفا می کرد، با وجود تمام تلاش او برای درآوردن نقش، اما اصلا کاراکتر جذابی به حساب نمی آمد.
سریال انیمیشن «بتمن: شجاع و جسور» به نوعی می توان گفت که نسخه انیمیشن همان سریال اولیه بتمن است که در سال 2008 روانه بازار شد و «جف بنت» مشهور را به عنوان صداپیشه کاراکتر جوکر در خود جای داده بود. «جف بنت» (Jeff Bennett) بر عکس سزار رومرو نقشاش را بسیار خنده دار تر و خلاقانه تر اجرا کرده است و ابعاد تازه ای به این کاراکتر لوث در دهه هفتاد داده است. از این رو قطعا یکی از انتخاب ها می تواند جف بنت باشد.