بازی‌های ویدیویی امروزه یکی از بزرگ‌ترین و محبوب‌ترین صنایع سرگرمی جهان هستند. اما برای فهم بهتر این صنعت بزرگ، باید به سال‌های اولیه و دوران شکل‌گیری آن بازگردیم. دورانی که هنوز نام‌های بزرگی مثل سگا، نینتندو یا سونی وارد میدان نشده بودند و بازی‌های دیجیتال در ساده‌ترین شکل خود به‌وجود می‌آمدند. این مقاله به بررسی چگونگی شکل‌گیری و توسعه بازی‌های ویدیویی از اولین تلاش‌ها تا دوران پیش از ورود سگا به این صنعت می‌پردازد.

اولین تلاش‌ها برای ساخت بازی‌های ویدیویی

اولین تلاش‌ها برای ایجاد بازی‌های دیجیتال به دهه ۱۹۴۰ برمی‌گردد، زمانی که کامپیوترها تازه اختراع شده بودند و بیشتر برای اهداف نظامی و علمی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. اما با گذشت زمان، دانشمندان و محققان به فکر استفاده از این فناوری‌ برای سرگرمی افتادند.

:Cathode Ray Tube Amusement Device (۱۹۴۹) نخستین بازی الکترونیکی؟

بحث در مورد نخستین بازی ویدیویی تاریخ همچنان ادامه دارد و پاسخ آن تا حد زیادی به تعریف ما از «بازی ویدیویی» بستگی دارد. برخی معتقدند که این مفهوم تنها به بازی‌هایی اطلاق می‌شود که از کامپیوتر برای پردازش و نمایش گرافیکی روی یک صفحه‌نمایش ویدیویی استفاده می‌کنند، درحالی‌که برخی دیگر هر بازی الکترونیکی که خروجی ویدیویی داشته باشد را در این دسته قرار می‌دهند. اگر نظر گروه دوم را حساب کنیم می‌توان Cathode Ray Tube Amusement Device را به‌عنوان نخستین بازی ویدیویی تاریخ در نظر گرفت.

این بازی که در سال ۱۹۴۷ توسط توماس تی. گلداسمیت جونیور و استل ری‌من طراحی شد و به ثبت رسید، از نمایشگرهای راداری جنگ جهانی دوم الهام گرفته بود. دستگاه شامل یک لامپ پرتو کاتدی متصل به یک نوسان‌نگار (اُسیلوسکوپ) بود و بازیکنان با استفاده از دو دستگیره مسیر پرتوهای نورانی را که نقش موشک را داشتند، تنظیم می‌کردند تا به اهداف مشخصی برخورد کنند. متأسفانه هیچ نمونه‌ای از این دستگاه باقی نمانده و اطلاعات موجود تنها از طریق اسناد ثبت اختراع آن (شماره #۲۴۵۵۹۹۲) در دسترس است.

بااین‌حال، بسیاری از پژوهشگران این بازی را نخستین بازی ویدیویی واقعی نمی‌دانند، چرا که کاملاً مکانیکی بوده و هیچ‌گونه پردازش کامپیوتری یا حافظه دیجیتال در آن استفاده نشده است.

OXO (Tic- Tac- Toe)

در سال ۱۹۵۲، دکتر الکساندر داگلاس، استاد دانشگاه کمبریج، اولین بازی تعاملی شناخته شده به نام «OXO» یا همان «Tic-Tac-Toe» را طراحی کرد. این بازی روی یک کامپیوتر بزرگ به نام EDSAC اجرا می‌شد و هدف اصلی آن بررسی تعامل بین انسان و کامپیوتر بود. هرچند این بازی یک پروژه تحقیقاتی بود و نه محصولی تجاری، اما به‌عنوان اولین نمونه از بازی‌های ویدیویی ثبت شد.

توسعه بازی‌های اولیه در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰

:Pool نخستین بازی با گرافیک متحرک

بازی Pool در ابتدا به‌عنوان یک پروژه تحقیقاتی برای نمایش توانمندی‌های کامپیوتر MIDSAC در دانشگاه میشیگان توسعه یافت. ویلیام براون و تد لوییس، دو برنامه‌نویس این پروژه، طی شش ماه یک باز را طراحی کردند که یک میز بیلیارد از نمای بالا، ۱۵ توپ و یک چوب بیلیارد را شامل می‌شد که توسط دستگیره و صفحه کنترل هدایت می‌شد.

نقطه تمایز بازی Pool از نمونه‌های قبلی، توانایی کامپیوتر در انجام پردازش‌های پیچیده برای شبیه‌سازی فیزیک بود. این دستگاه در هر ثانیه ۲۵ هزار محاسبه انجام می‌داد تا مسیر و برخورد توپ‌ها را تعیین کند و در هر ثانیه ۴۰ بار گرافیک را به‌روزرسانی می‌کرد، به‌طوری‌که حرکت توپ‌ها کاملاً روان و واقع‌گرایانه به نظر می‌رسید. این ویژگی باعث شد که Pool نخستین بازی‌ باشد که از گرافیک متحرک با به‌روزرسانی لحظه‌ای (Real-time Rendering) استفاده می‌کرد.

این بازی روی یک نمایشگر لامپ پرتو کاتدی (CRT) با صفحه فلورسنتی ۱۳ اینچی اجرا می‌شد، اما به دلیل محدودیت‌های پردازشی، گوشه‌ها و سوراخ‌های میز مستقیماً روی نمایشگر نشان داده نمی‌شدند. برای رفع این مشکل، توسعه‌دهندگان این بخش‌ها را با مداد روغنی روی یک صفحه شفاف کشیده و روی نمایشگر چسبانده بودند!

Mouse in the Maze نخستین بازی با استفاده از قلم نوری

یکی از نوآورانه‌ترین بازی‌های دهه ۱۹۵۰، Mouse in the Maze بود که از قلم نوری (Light Pen) برای طراحی مسیر بازی استفاده می‌کرد. در این بازی، بازیکن باید دیوارهای یک هزارتو را روی یک صفحه شطرنجی ۸×۸ ایجاد کرده و قطعات پنیر را در نقاط مختلف قرار می‌داد. سپس موش رها می‌شد تا مسیر خود را در میان دیوارها پیدا کرده و پنیرها را بخورد.

هدف بازی این بود که بازیکن با آزمایش مسیرهای مختلف و مشاهده حرکت موش، به بهترین طراحی ممکن برسد. این بازی از آن جهت اهمیت داشت که نخستین عنوانی بود که از یک رابط ورودی تعاملی (قلم نوری) برای طراحی محیط بازی استفاده می‌کرد.

در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، استفاده از کامپیوترها به‌عنوان ابزار سرگرمی بیشتر شد. در سال ۱۹۵۸، ویلیام هیگینبوتام، فیزیکدان آمریکایی، بازی «Tennis for Two» را برای سرگرمی بازدیدکنندگان آزمایشگاه ملی بروک‌هیون در نیویورک طراحی کرد. این بازی که روی یک اسیلوسکوپ اجرا می‌شد، شامل یک توپ دیجیتال بود که بازیکنان می‌توانستند آن را با کنترلرهای دستی در محیطی دوبعدی به حرکت درآورند.

در سال ۱۹۶۲، استیو راسل و همکارانش در MIT بازی «Spacewar» را ساختند. این بازی روی کامپیوتر PDP-۱ اجرا می‌شد و به دو بازیکن اجازه می‌داد که با کنترل فضاپیماها به یکدیگر شلیک کنند. «Spacewar» به دلیل جذابیتش خیلی سریع در میان دانشجویان و محققان محبوب شد و به عنوان یکی از تأثیرگذارترین بازی‌های اولیه شناخته می‌شود.