وب سایت «مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک» در تازه ترین نوشتار به سراغ رابطه جمهوری اسلامی ایران با کشورهای عربی منطقه غرب آسیا در سایه تجاوز رژیم صهیونیستی و آمریکا به این کشور رفته و تحلیل می‌کند که این کشورها نسبت به دستاوردهای برون سپاری امنیت منطقه و حضور نظامی ایالات متحده در خاک خود دچار تردید شده اند.
نویسنده این مطلب ابتدا به سراغ حمله ایران به پایگاه هوایی العُدید قطر در ژوئن ۲۰۲۵، در پاسخ به تجاوز نظامی آمریکا به تاسیسات هسته ای ایران رفته و ادعا می‌کند که این اقدام ایران بر روند کاهش تدریجی تنش با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس تاثیر منفی گذاشته است؛ اکنون کشورهای شورای همکاری خلیج فارس باید با تهدید پایان آتش‌بس اسرائیل و ایران و پیامدهای دخالت بیشتر آمریکا در جنگ با ایران دست و پنجه نرم کنند.
در ۲۳ ژوئن ۲۰۲۵، ایران حمله‌ای گسترده با موشک‌های بالستیک به پایگاه هوایی العُدید قطر، مقر فرماندهی پیشرو مرکزی آمریکا، انجام داد؛ این اقدام واکنشی به حملات آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران بود. اگرچه ایران تأکید کرد که حمله فقط نیروهای آمریکایی را هدف قرار داده و قطر هدف نبوده است، دیدن موشک‌های بالستیکی که در آسمان شب دوحه رهگیری شدند، تأثیر عمیقی بر ذهن رهبران و مردم کشورهای شورای همکاری گذاشت. این حمله تحولی بی‌سابقه در روابط ایران با شورای همکاری بود، با وجود سال‌ها کاهش تدریجی تنش.
نویسنده این مطلب در ادامه به مجموعه ای از واکنش های کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به این اقدام نظامی ایران اشاره کرده و می نویسد: حمله ایران به قطر باعث بروز وحدت در شورای همکاری شد. قطر که غافلگیر شده بود و انتظار نداشت نخستین هدف قرار گیرد، این حمله را محکوم کرد. سخنگوی وزارت خارجه قطر، دکتر ماجد الأنصاری، گفت کشور «حق پاسخ مستقیم» را برای خود محفوظ می‌داند.
در تماس تلفنی با امیر قطر شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، ولیعهد عربستان سعودی محمد بن سلمان تأکید کرد که «همه توانایی‌های خود را برای حمایت از قطر به کار گرفته است».
وزیران خارجه شورای همکاری روز پس از حمله در دوحه جلسه اضطراری برگزار کرده و ضمن محکوم کردن حمله، «همبستگی کامل» خود را با قطر اعلام کردند. با وجود سال‌ها تنش شایعه شده میان ابوظبی و ریاض، مشاور دیپلماتیک امارات، دکتر انور قرقاش، روز بعد در توییتر نوشت: «مهم‌ترین درس روزها و ماه‌های گذشته این بود که وحدت شورای همکاری ضروری است و منبع قدرت ماست.» جاسم البُدیوی، دبیرکل شورای همکاری، گفت: «در حالی که قطر و کشورهای GCC به شدت حملات اسرائیل به خاک ایران را محکوم کرده و تمام تلاش خود را برای آتش‌بس و میانجیگری به کار بسته‌اند، این حمله موشکی ایران آنها را غافلگیر کرد.»
از دید ایران، بازگشت به وضعیت عادی روابط با همسایگان عرب خود، شکافی بین مواضع آمریکا و کشورهای شورای همکاری درباره ایران ایجاد کرده بود. بیشتر کشورهای شورای همکاری استفاده آمریکا از قلمرو و فضای هوایی خود برای حمله نظامی غیرموجه به ایران را رد کرده و در عملیات آمریکا علیه حوثی‌ها در دریای سرخ و یمن شرکت نکردند.نویسنده این نوشتار در ادامه استدلال می کند که حمله سپتامبر ۲۰۱۹ به آرامکو و واکنش نه چندان جدی آمریکا نشان داد عربستان در برابر برخی حملات آسیب‌پذیر است و آمریکا قابل اعتماد نیست. همین مسائل باعث شد سعودی‌ها رویکرد خصمانه قبلی خود نسبت به ایران را تغییر دهند.
ریاض سپس وارد فرایند چندساله برای عادی‌سازی روابط دیپلماتیک با تهران شد که در مارس ۲۰۲۳ در پکن به توافق سعودی-ایرانی منجر شد. به تدریج، به جز بحرین، سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیز روابط دیپلماتیک کامل خود را با ایران از سر گرفتند. روابط شورای همکاری با ایران بهبود یافت که شامل مشورت‌های منظم دیپلماتیک و تماس‌های سطح بالا بین مقامات دفاعی بود. این نزدیکی در فضایی صورت می گرفت که تنش‌های آمریکا و ایران به دلیل ناکامی در احیای برجام، حمایت ایران از روسیه در جنگ روسیه و اوکراین و افزایش تنش‌های اسرائیل و ایران از زمان حملات اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائیل، افزایش یافته بود.
از دید ایران، بازگشت به وضعیت عادی روابط با همسایگان عرب خود، شکافی بین مواضع آمریکا و کشورهای شورای همکاری درباره ایران ایجاد کرده بود. بیشتر کشورهای شورای همکاری استفاده آمریکا از قلمرو و فضای هوایی خود برای حمله نظامی غیرموجه به ایران را رد کرده و در عملیات آمریکا علیه حوثی‌ها در دریای سرخ و یمن شرکت نکردند.
ایران همچنین توانسته بود روی همکاری کشورهای شورای همکاری در تسهیل مذاکرات هسته‌ای با واشنگتن، انتقال پیام به دولت آمریکا و لابی با دونالد ترامپ برای جلوگیری یا کاهش تنش‌ها در منطقه حساب کند. هرچند حمله ایران به العُدید فرصتی برای پاسخ کنترل‌شده به حملات آمریکا فراهم کرد و پس از آن روند کاهش تنش را ممکن ساخت، اما همزمان اما و اگرهایی را درباره ظرفیت های محدود رابطه آنها با ایران علنی کرد.
نویسنده این مطلب در ادامه ادعا می کند که مرحله بعدی روابط شورای همکاری و ایران باید تغییرات عمیقی که در ساختار امنیتی منطقه رخ داده را مد نظر قرار دهد. نویسنده با طرح این ادعا که مجموعه تحولات منطقه ای رخ داده از اکتبر ۲۰۲۳ بر نفوذ منطقه ای ایران تاثیرگذاشته نوشت که همزمان باید گفت که ایران همچنان توان تهدید همسایگان حوزه خلیج فارس یا بستن تنگه هرمز به واسطه موشک‌های کوتاه‌برد، پهپادها و قابلیت‌های دریایی خود را دارد که دست نخورده باقی مانده‌اند.
اگرچه چین نقش مهمی در سوق دادن عربستان و ایران به توافق دیپلماتیک مارس ۲۰۲۳ داشت، علاقه محدود چین به ریسک در خاورمیانه نشان می‌دهد تا زمانی که تأمین نفت این کشور از منطقه تحت تأثیر قرار نگیرد، احتمالاً ایستادن در حاشیه را ترجیح خواهد داد.
نویسنده در ادامه می نویسد: کشورهای شورای همکاری که به طور سنتی سپری در برابر جنگ با ایران محسوب می‌شدند، اکنون باید با واقعیت روبرو شوند که حضور آمریکا در خلیج بیشتر باعث تحریک ایران برای تلافی می‌شود تا جلوگیری از آن.
علیرغم درخواست‌های کشورهای شورای همکاری، ترامپ از اسرائیل پیروی کرد و حملات مستقیم به تأسیسات هسته‌ای ایران انجام داد. از زمان اعلام آتش‌بس، او اعلام کرده در صورت از سرگیری غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران، آماده بازگشت به درگیری مستقیم است. کشورهای شورای همکاری ممکن است نتوانند تعهد قوی‌تری از ایران برای عدم حمله به پایگاه‌های آمریکایی در خاک خود بگیرند البته تا زمانی که عملیات نظامی آمریکا علیه ایران امکان‌پذیر باشد.
کشورهای شورای همکاری که به طور سنتی سپری در برابر جنگ با ایران محسوب می‌شدند، اکنون باید با واقعیت روبرو شوند که حضور آمریکا در خلیج بیشتر باعث تحریک ایران برای تلافی می‌شود تا جلوگیری از آن.در عین حال، کشورهای شورای همکاری و ایران منافع مشترکی در محدود کردن اسرائیل دارند. اسرائیل به قدرت نظامی غالب و بدون محدودیت تبدیل شده که براساس راهبرد جنگ پیشگیرانه فعالیت می‌کند. اگرچه کشورهای شورای همکاری احتمالاً هرگز به توان نظامی اسرائیل نمی‌رسند، زیرا آمریکا سیاست حفظ برتری نظامی کیفی اسرائیل را دنبال می‌کند، اما می‌توانند نفوذ خود را برای بسیج مخالفت منطقه‌ای و جهانی علیه سیاست‌های اسرائیل به کار گیرند.
نقش پیشرو عربستان در ائتلاف جهانی برای اجرای راه‌حل دو دولتی، این کشور را در مسیر دیپلماتیک درگیری با اسرائیل قرار داده است. کشورهای شورای همکاری به طور سنتی تمایل دارند اجازه ندهند هیچ قدرتی چه ایران، ترکیه یا اسرائیل بر منطقه سلطه پیدا کند.
همان‌طور که ایران همچنان بر بازسازی برنامه‌های هسته‌ای و موشکی خود اصرار دارد و اسرائیل مصمم به جلوگیری از آن است، فروپاشی آتش‌بس شکننده و بازگشت به درگیری مستقیم همچنان امکان‌پذیر است. اگر واشنگتن دوباره وارد عمل شود، کشورهای شورای همکاری ممکن است بار دیگر در تیررس حملات ایران قرار گیرند.