ابوذر شهپری در نشست خبری با اشاره به نقش اقتصاد دانش‌بنیان در کشور، با بیان اینکه در سطح جهانی نخبگان در بالاترین سطح اجتماعی و اقتصادی جامعه قرار دارند و اگر در کشور ما نیز بتوانیم حضور نخبگان را در تراز استانداردهای جهانی ببینیم و آنان را در جایگاه‌های شایسته قرار دهیم، هیچ‌کس تمایل به ترک وطن نخواهد داشت، افزود: خدمت به وطن از افتخارات همه ایرانی‌هاست، اما زمانی که شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور با انتظارات نخبگان هم‌خوان نباشد و از ظرفیت آنان به درستی استفاده نشود، طبیعی است که برخی به فکر مهاجرت بیفتند.
شهپری اظهار کرد: برخلاف بسیاری از مسئولان که از خروج نخبگان ابراز نگرانی می‌کنند، من نگاه متفاوتی دارم. اگر بتوانیم از نخبگان در کشور استفاده کنیم، باید این فرصت را مغتنم بشماریم، اما اگر نتوانستیم، نباید مانع خروج آنان شویم، بلکه باید کمکشان کنیم. یک نخبه ایرانی در هر جای دنیا می‌تواند اثرگذار باشد و باعث افتخار کشور شود.
وی ادامه داد: چه اشکالی دارد نخبه‌ای که در ایران زمینه فعالیت مناسب ندارد، در کشوری دیگر به جامعه جهانی خدمت کند؟ بسیاری از نخبگان ایرانی در کشورهای مختلف دنیا فعالیت می‌کنند و نام و پرچم ایران را سربلند نگه می‌دارند. به همین دلیل، به نظر من خروج نخبگان لزوماً پدیده‌ای منفی نیست و می‌تواند فرصتی برای تأثیرگذاری جهانی باشد.
رئیس انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان درباره برنامه‌های این انجمن برای حمایت از شرکت‌های فعال در حوزه علم و فناوری، گفت: انجمن مراکز دانش‌بنیان و نخبگان دو هدف را دنبال می‌کند؛ یکی در بخش حقوقی که مربوط به شرکت‌های دانش‌بنیان است و دیگری در بخش حقیقی که به افراد نخبه جامعه اختصاص دارد.
وی افزود: در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان، یکی از اقدامات ما شناسایی شرکت‌هایی است که توانمندی لازم برای دانش‌بنیان شدن را دارند و حمایت از آنها برای دریافت مجوز دانش‌بنیان از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری.
شرط بقای شرکت‌های دانش‌بنیان
شهپری تصریح کرد: در زمینه ماندگاری شرکت‌ها در حوزه دانش‌بنیان، باید به نکته‌ای مهم اشاره کنم؛ واژه «شرکت دانش‌بنیان» در میان مردم به اشتباه جا افتاده است. در واقع شرکت دانش‌بنیان نمی‌شود، بلکه محصول دانش‌بنیان می‌شود. ممکن است شرکتی چندین محصول تولید کند، اما تنها یکی از آنها دانش‌بنیان باشد. ماندگاری شرکت دانش‌بنیان نیز به استمرار و ارتقای سالانه همان محصول بستگی دارد تا مجوز دانش‌بنیان شرکت حفظ شود.
وی خاطرنشان کرد: در این مسیر، آموزش مدیران، کارشناسان و کارکنان شرکت‌ها و همچنین به‌روز نگه داشتن دانش فنی و فرمول تولید محصولات از مهم‌ترین عوامل ماندگاری و ارتقای جایگاه شرکت‌های دانش‌بنیان به شمار می‌رود.
رئیس انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان با اشاره به شرایط سیاسی و اقتصادی کشور، گفت: در وضعیت کنونی که می‌توان آن را دوران «نه جنگ و نه صلح» نامید، نه تنها شرکت‌های دانش‌بنیان بلکه تمام صنوف کشور دچار آسیب شده‌اند.
وی افزود: مردم در این وضعیت بلاتکلیفی قرار دارند، چرا که نمی‌دانند در چه حوزه‌ای باید سرمایه‌گذاری کنند یا از چه فعالیت‌هایی پرهیز کنند. این بلاتکلیفی موجب شده بسیاری از برنامه‌های آینده‌نگرانه در عرصه اقتصادی، علمی و حتی شخصی متوقف بماند و بدنه جامعه دچار رکود شود.
شهپری ابراز امیدواری کرد که این وضعیت هرچه زودتر برطرف شود تا مردم بتوانند با اطمینان برای آینده خود تصمیم‌گیری کنند.
رئیس انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان با اشاره به ساختار این انجمن، گفت: ما در انجمن دو بخش داریم؛ یک بخش حقوقی که شامل شرکت‌های عضو انجمن است و یک بخش حقیقی که مربوط به نخبگان و افراد شاخص جامعه می‌شود.
وی توضیح داد: در بخش حقوقی، شرکت‌های دانش‌بنیان زیرمجموعه ما قرار دارند و در بخش حقیقی، نخبگان و استعدادهای فردی شناسایی شده و مورد حمایت قرار می‌گیرند.
شهپری در ادامه با اشاره به مفهوم «نخبگی» اظهار کرد: پیش از این نخبگان را براساس بازه‌های سنی خاص شناسایی می‌کردند، اما از نظر من نخبه سن‌وسال ندارد. هر فردی از دوران کودکی می‌تواند نبوغ خود را بروز دهد.
وی افزود: ما در انجمن مراکز دانشگاهیان و نخبگان، کودکانی را شناسایی کرده‌ایم که در سنین پایین دارای استعدادهای ویژه هستند؛ مثلاً کودک پنج‌ساله‌ای که حافظ قرآن یا اشعار حافظ است، نشان‌دهنده نبوغی خاص در اوست.
وی تأکید کرد: در انجمن ما، هدف نخبه‌پروری از سنین پایین است تا این کودکان در آینده بتوانند در حوزه‌های مختلف اقتصادی و دولتی وارد شوند و مؤثر باشند. البته این فرآیند زمان‌بر است، زیرا نیاز به آموزش، رشد و آمادگی برای ورود به جامعه دارد.
شهپری با بیان اینکه بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان محصولاتی با کیفیت و مبتنی بر علوم نوین تولید می‌کنند، یادآور شد: اما به دلیل ضعف در تجاری‌سازی و نداشتن بازارسازی مناسب، موفقیت‌های اقتصادی لازم را کسب نمی‌کنند. در واقع، مشکل اصلی عدم توانایی فروش محصولات و نبود زیرساخت‌های بازار است. برای تضمین پایداری و موفقیت شرکت‌های دانش‌بنیان، باید ابتدا به تقویت فرآیند تجاری‌سازی و بازارسازی توجه ویژه‌ای داشته باشیم و سپس به مرحله تولید ورود کنیم. در غیر این صورت، این شرکت‌ها پس از مدتی به عنوان بدهکار مالی شناخته خواهند شد.
وی اضافه کرد: هرچند دستگاه‌های مرتبط مانند اتاق بازرگانی و فعالان تجاری در کشور وجود دارند که می‌توانند به تجاری‌سازی و فروش محصولات کمک کنند، اما اغلب جوانانی که وارد حوزه دانش‌بنیان می‌شوند، تازه‌کار هستند و تجربه و ارتباطات کافی برای ورود به بازار را ندارند.
اثر شرایط سیاسی بر حوزه‌های دانش‌بنیان
رئیس انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان در ادامه با انتقاد از وضعیت موجود، گفت: در حال حاضر نخبگان زیادی در کشور وجود دارند که بیکارند یا توانمندی‌هایشان به کار گرفته نشده است. این مساله نشان‌دهنده ضعف دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی در استفاده از ظرفیت نخبگان است.
وی تصریح کرد: انجمن مراکز دانش‌بنیان و نخبگان نهادی مطالبه‌گر است و یکی از وظایف اصلی ما، پیگیری و مطالبه از دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی برای حمایت از نخبگان محسوب می‌شود.
شهپری افزود: با وجود این چالش‌ها، در دو سال گذشته فعالیت‌های انجمن نتایج مثبتی به همراه داشته است. با پیگیری‌های مستمر، شاهد اشتغال اعضای نخبه انجمن در سمت‌های مهم دولتی بوده‌ایم.
به گفته وی، تعدادی از اعضای این انجمن اکنون در جایگاه‌هایی چون وزیر، معاون وزیر، مدیرکل و حتی در سطوح میانی دولت مشغول فعالیت هستند.
وی خاطرنشان کرد: اگر نخبگان به درستی، شناسایی و از سوی مجموعه‌هایی همچون انجمن نخبگان حمایت شوند، می‌توان آنان را در مسیر دستیابی به جایگاه‌های واقعی خود هدایت کرد. با این حال، هنوز نخبگان کشور در جایگاه شایسته و واقعی خود قرار نگرفته‌اند و با استانداردهای جهانی فاصله زیادی داریم.
شهپری ابراز امیدواری کرد که روزی فرا برسد که نخبگان ایرانی در جایگاه واقعی خود در جامعه قرار گیرند.
رئیس انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان با اشاره به نحوه ارتباط نخبگان با انجمن، گفت: علاقه‌مندان می‌توانند از طریق فضای مجازی، وب‌سایت رسمی انجمن مراکز دانش‌بنیان و نخبگان، خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها و سایر رسانه‌های ارتباطی با انجمن در ارتباط باشند و از برنامه‌ها و طرح‌های حمایتی اطلاع کسب کنند.
نسل جدید دانش‌بنیان‌ها، هوشمندتر و پویاتر از نسل‌های گذشته است
رئیس انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان با اشاره به ظهور نسل z در کشور با بیان اینکه نسل جدید، که به نسل Z شناخته می‌شود، خاطر نشان کرد: این نسل با تمامی نسل‌های گذشته تفاوت بنیادین دارد. این نسل از بدو تولد با فناوری‌های نوین مانند اینترنت، فضای مجازی، کامپیوتر و موبایل رشد کرده و با دیدی جهانی و سرعت یادگیری بسیار بالا نسبت به نسل‌های قبلی، آینده کشور را شکل می‌دهد.
شهپری تاکید کرد: نسل Z علاوه بر سرعت رشد فکری، انتظارات بیشتری از جامعه دارند و خواستار شفافیت، آزادی انتخاب و دیده شدن هستند. همچنین اعتماد به نسل جوان و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان آنان می‌تواند آینده‌ای درخشان برای کشور رقم بزند.
رئیس انجمن مراکز دانش‌بنیان به نقش هوش مصنوعی و نسل جوان اشاره کرد و گفت: هوش مصنوعی به تنهایی کافی نیست و باید با هوش طبیعی انسان ترکیب شود تا به خروجی مطلوب برسد. نسل Z که با فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی رشد کرده، پتانسیل بالایی در خلق آینده دیجیتال کشور دارد.
وی افزود: نسل Z تنها مصرف‌کننده تکنولوژی نیست، بلکه خالق آینده دیجیتال ایران است؛ نسلی شجاع، باهوش و جسور که می‌تواند با بهره‌گیری از آموزش‌های لازم در حوزه هوش مصنوعی، تأثیرگذارترین نسل در توسعه فناوری و نوآوری باشد.