مهندس کاویانپور - مدیرعامل مؤسسه تحقیقات آب - در نشست خبری نمایشگاه آب که در نمایشگاه بینالمللی تهران برگزار شد، با ارائه توضیحاتی مفصل در مورد چالشهای پیشروی منابع آبی کشور، بر لزوم تحول اساسی در نگرش اقتصادی به آب، بازنگری در الگوی کشت و سازگاری با کمآبی تأکید کرد.
هشدار درباره اقتصاد آب و جذابیت سرمایهگذاری
وی در ابتدا با اشاره به عدم جذابیت سرمایهگذاری در بخش آب در مقایسه با انرژی گفت: در بحث انرژی، وقتی که اجلاس جهانی انرژی در امارات متحده عربی برگزار میشود بیش از ۲۴۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در حوزه انرژی ظرف یک هفته جمع آوری و سرمایهگذاری کلان به سرعت جذب میشود، اما برای آب این اتفاق نمیافتد؛ زیرا آب مادهای با قیمت پایین تلقی میشود. در بخش کشاورزی و تا دیروز در بخش صنعت، از آب رودخانهها با هزینه ناچیز استفاده میشد. اما وقتی برای آب هزینهای تعریف شود، شهرداری موظف میشود آبهای پساب را بگیرد، هزینه کند، تصفیه کند و توسعه دهد. آن وقت است که مثلاً کاشت چمن به دلیل هزینه بالای تصفیه آب توجیه اقتصادی خود را از دست میدهد. بنابراین تا وقتی اقتصاد در بحث آب مطرح نباشد، ما چالش داریم.خواهشم این است که بحث چالش اقتصادی در حوزه آب را خیلی باید جدی گرفت.
مدیرعامل مؤسسه تحقیقات آب خاطرنشان کرد: این فقط وظیفه وزارت نیرو نیست. بخشهای دیگر که خود را محق در استفاده از منابع میدانند، حاضر نیستند قیمت واقعی آب را بپردازند. اینجاست که باید بر اصل اقتصاد پافشاری کرد.
لزوم بازنگری در الگوی کشت و امنیت غذایی
وی در ادامه با اشاره به موضوع کشاورزی و امنیت غذایی افزود: برای تولید یک کیلو گندم حدود ۱۵۰۰ لیتر آب مصرف میشود. در حالی که محصولاتی با ارزش افزوده و ارزآوری بالاتر مانند زعفران، آب بسیار کمتری مصرف میکنند. متأسفانه در شرایط کمآبی، محصولاتی را تولید میکنیم که سهم چندانی در سبد امنیت غذایی ندارند. بیش از ۵۰ درصد ظرفیت منابع آبی ما صرف محصولاتی میشود که در ردیفهای اول اهمیت غذایی نیستند. اگر کشاورز به الگوهای جدید کشت روی آورد، هم ارزش افزوده ایجاد میکند و هم مشکل کمآبی کشور را کمک میکند. ما به یک بازنگری واقعی نیاز داریم.
راهاندازی سامانه پایش خشکسالی و هشدار نسبت به شرایط منطقه
کاویانپور از راهاندازی سامانه پایش خشکسالی خبر داد و اظهار کرد: این سامانه نشان میدهد که ایران و کشورهای همسایه مانند ترکیه، عراق، افغانستان و برخی کشورهای شمالی در شرایط خشکسالی سختی قرار دارند. به جای تکیه بر شنیدهها، باید به دادههای علمی نگاه کرد. روند کنونی، یک روند تلخ و پایدار است و اگر برای آینده آماده نشویم، مردم را در شرایط سختی قرار خواهیم داد.
وی با طرح پرسشهایی هشدارآمیز ادامه داد: ما چه سناریوهایی برای آینده داریم؟ اگر خشکسالی در استانی یک یا دو سال دیگر ادامه یابد، چه خواهد شد؟ آیا صنعت و کشاورزی ما میتوانند با همین شرایط به حرکت خود ادامه دهند؟ آیا تهران با همین شرایط کمآبی میتواند هزاران واحد مسکونی جدید را پشتیبانی کند؟ چند روز پیش در جاده مخصوص، حدود ۸۰۰۰ واحد مسکونی در حال ساخت بود. اگر برای هر واحد فقط ۲۰۰ لیتر آب در روز در نظر بگیریم، رقم عظیمی به دست میآید. مخازن تهران تا کی میتوانند این فشار را تحمل کنند؟ اگر بخواهیم با همین روند پیش برویم، مطمئناً با چالشهای بزرگتری مواجه خواهیم شد.
راهکار بینالمللی: سازگاری به جای مقابله
وی در پاسخ به سوالی درباره اقدامات بینالمللی گفت: سازمان ملل متحد سالهاست اجلاس جهانی آب را برگزار میکند. هدف اصلی، انتقال تجربیات بین کشورهاست. پیشنهاد سازمان ملل، کاهش اثرات مخرب و سازگاری با شرایط است، نه مقابله با طبیعت. ما نمیتوانیم با آسمان مقابله کنیم، اما میتوانیم کاری کنیم که اگر کمبارانی رخ داد، اثرات ناگوار آن کاهش یابد. راهکار دنیا سازگاری است. باید خود را با شرایط تطبیق دهیم. پیام امروز، سازگاری، انعطافپذیری و کاهش فشار بر منابع است. نمیتوان با طبیعت جنگید، باید خود را آماده کرد.