دیوان نیوز، محمدحسین سیفی- در سال های اخیر، «مهران مدیری»، «رضا عطاران»، «سروش صحت»، «جواد رضویان» و... همگی در مقطعی از تلویزیون به سینما کوچ کردند و هرکدام هم توانستند با تهیه کنندگان مشهور سینما اولین آثار سینمایی خود را تولید کنند. تازه ترین کوچ را هم ظاهرا باید به نام «مجید صالحی» بزنیم که با تهیه کنندگی «محمد شایسته» و «رامبد جوان» اولین فیلمش را به نام «زیر نظر» تولید کرد و پس از مدتی که روی پرده رفت و فروش نسبتا بالایی هم داشت، حال در این شرایطِ کرونایی به صورت آنلاین هم به نمایش درآمده؛ اما مجید صالحی برعکس دیگرانی که نام بردیم، کارش را با یک فیلم شبه روشنفکرانه در ژانر کمدی آغاز نکرد. اگر مهران مدیری «ساعت پنج عصر» ساخت، عطاران سراغ «خوابم میاد» رفت سروش صحت «جهان با من برقص» را به عنوان اولین اثر سینمایی روانه پرده سینما کردند، مجید صالحی سراغ یک کمدیِ کاملا سوار بر جریان اصلی امروز سینمای ایران رفت. سراغ جنسی از کمدی رفت که با وجود خوردن برچسب «ابتذال»، امتحانش را در تمام این سال ها پس داده و مخاطبش را داشته است. از این رو اصلا بیراه نیست اگر بگوییم که مجید صالحی با «زیر نظر» صرفا قصد داشته اولین اثرش را تولید و به هر قیمتی خودش را در این بلبشو وارد سینما کند.

داستان زیرنظر از یک سوژه نیم خطی شروع می شود؛ مردی به خانه برمی‌گردد و می‌بیند که مبل خانه‌اش توسط دوست معتادش سوختگی پیدا کرده و یک عدد سوراخ اندازه بند انگشت روی آن هویدا شده است. همسر این شخص در شمال کشور به سر می‌برد و در راه بازگشت به منزل و هر آن ممکن است برسد؛ از همین رو این دو دوست تصمیم می‌گیرند هرچه زودتر گندکاری پیش آمده روی مبل را درست کنند و وقتی خودشان مانند پت و مت، بیشتر خرابکاری می‌کنند دست به دامان همسایگان عجیب و غریبشان می‌شوند. همسایه‌هایی شامل یک زن مطلقه و جذاب، یک مرد پولدار که پارتی راه انداخته، سرایدار و چند تن دیگر. شاید باورش سخت باشد اما تمام داستان زیرنظر حول همان سوراخ کذایی می‌چرخد!

فیلم از همان شروعش و کلید خوردن ماجرا بر سر یک «سوراخ» به نظر می رسد که ایده چندان بدی نداشته باشد. اینکه ممنوعیت رده سنی «کمتر از پانزده سال» هم به فیلم خورده بسیار برای مخاطب آگاهی بخش است؛ مسلما تماشای «زیر نظر» برای نوجوانان و کودکان کمتر از پانزده سال مملو از بدآموزی است و این فیلم از آن دست فیلم های کمدی سینماست که اصطلاحا برای جوانان ساخته شده است. نمونه های بیشماری از این دست فیلم ها هم در تاریخ سینمای جهان وجود دارد و ساخته شدن این آثار «اجتناب ناپذیر» است و احتمالا بهترین مثال برای این آثار هم مجموعه فیلم های «پای آمریکایی» یا «هنگوور» و... هستند. کمدی هایی که اساسا بر پایه مسائل جنسی ساخته و روایت می شوند و اتفاقا محبوبیت بسیار زیادی هم دارند.

هرگز نباید فراموش کنیم که تفاوت آثاری در دسته «زیر نظر» با آثاری مانند «رحمان 1400» و... در بحث «ابتذال» است. آثاری مانند «رحمان 1400» قطعا فیلم مبتذلی است؛ چرا که ادعای زدن حرف های بزرگ و کمدی های جدی سینما را یدک می کشد اما در طول فیلم برای گرفتن خنده مدام دست به دامن شوخی های جنسی می شود تا مخاطبش را از دست ندهد. هرگز نمی توان فیلمی مانند «رحمان 1400» را در دسته کمدی های جوانان قرار داد. چرا که شوخی های جنسی در آن فیلم صرفا یک مستمسک احمقانه است که توسط فیلمساز برای خنده گرفتن استفاده کرده است. اما سوای اینکه «زیرنظر» مبتذل است یا خیر (که به آن خواهیم پرداخت) ماجرای «زیر نظر» کاملا متفاوت است. «زیرنظر» از همان ابتدا و صحنه آغازین قرارش را با مخاطب می گذارد که دارد یک کمدی مخصوص جوانان با شوخی های بیشمار جنسی تماشا می کند.

همانطور که گفتیم تمام ماجراهای «زیر نظر» حول یک سوراخ رخ می دهد. واژه سوراخ در فیلم به روش های مختلف و در جایگاه های متفاوت بیان می‌شود و گاهی بار جنسی زیادی به خود می‌گیرد و گاهی هم عاری از بار جنسی است و تمام این کارکردها را نویسنده با استفاده از بازی با ذهنیت مخاطب به کار می گیرد. شوخی‌های کلامی جنسی زیادی در فیلم دیده می‌شود که برعکس آثار دیگر، اتفاقا این بار همگی به تخیل تماشاگران برمی‌گردد و فیلمنامه نویس با استفاده از ایهامی که در خود کلمه سوراخ نهفته است، راه خود را برای شوخی‌های کلامی پیدا می‌کند. از این نظر شوخی های فیلم کاملا با «ماهیت» آن همخوانی دارد و تا پیش از یک سوم پایانی شوخی‌ها به زور داخل بطن داستان گنجانده نشده‌اند. سوراخ فیلم (که همان مبل خانه است) در طول فیلم دائما در حال گشاد شدن است؛ طبیعتا این گشاد شدن تداعی کننده یک امر فرهنگی یا سیاسی نیست و فیلم قرار نیست خودش را به آن دست نقدها الساق کند‌ و این باعث می شود با این دید سراغ «زیر نظر» برویم که با یک فیلم کمدی روبرو هستیم که اساسا قرار نیست به طنز ختم شود. ویژگی «زیرنظر» در این است که اگر فیلمنامه از یک نوع بیماری جنسی رنج می‌برد، ذهن منحرف ما نیز قرار است به آن دامن بزند.

اما همه این ها در فیلم از یک «ایده» فراتر نمی روند. یعنی نویسنده و فیلمساز ایده خوبی برای ساختن یک کمدی صرف داشتند که می توانست از معدود نمونه های قابل اتکای کمدی جوانان ایرانی باشد اما متاسفانه ذوق زدگی آن ها برای تولید باعث شده تا نتیجه اصلا در حد و اندازه های استاندارد نباشد. مشخص است که کاملا فیلمنامه با عجله نوشته شده و این عجول بودن در برخی صحنه‌های فیلم نیز به چشم می‌آید؛ کافی است به سوتی‌های ریزی که در طراحی صحنه وجود دارد نگاهی دوباره بیندازید. اما در بحث فیلمنامه این تعجیل بیش از حد در ساختار قصه مشهود است. فیلمنامه «زیر نظر» دقیقا از یک سوم پایانی هیچ حرفی برای گفتن ندارد و درست جایی که قصه اش را باید به سرانجامی برساند به قهقرا می رود. آن قدر دست نویسنده در نیمه دوم خالی می شود که مشخص است دیگر تمام کمدی ها شکل «خلق الساعه» پیدا کردند و همه سر صحنه و خلاقیت بازیگران ساخته شدند و به جرات می توان گفت از نیمه دوم این فیلم هم به دام «رضا عطاران خودش کافی است» که در سینمای ایران به وفور مشاهده می شود میفتد.

اما خب نویسنده برای نجات فیلمنامه اش قصد داشته یک خرده داستانِ «قتل همسایه» را هم به فیلم تزریق کند که با تداخل آن با ماجرای سوراخ قصه یک سرانجامی پیدا کند اما متاسفانه آن خرده داستان تازه هم پایانی برایش پیش بینی نمی شود و لنگ در هوا رها می شود. این لنگ در هوا بودن شامل پیرنگ اصلی فیلم شده و نویسنده احتمالا خیال می کرده صرف تزریق یک خرده داستان تازه می تواند پایان قصه را نجات بدهد اما هرگز چنین نشده و اتفاقا نتیجه را فاجعه بار تر کرده است.

اما در مورد اینکه «زیر نظر» فیلم مبتذلی است یا خیر باید بگوییم که هست اما نه به خاطر «شوخی های جنسی» اش که در بالاتر گفتیم این خاصیت فیلم های این دسته است. ابتذال «زیر نظر» به نوع نگاهش نسبت به زنان باز می گردد. فراموش نکنیم تفاوت بسیاری است میان «شوخی های جنسی» با زنان و حاکم بودن نگاه جنسی بر فیلم نسبت به زنان. این مساله مرز باریکی دارد که مجید صالحی ابدا نتوانسته آن را حفظ کند و فیلمش به راحتی می تواند به عنوان یک فیلم «ضد زن» در تاریخ سینمای ایران گنجانده شود.