به گزارش دیوان نیوز و به نقل از ایسنا، متاسفانه در سال‌های اخیر موارد حیوان گزیدگی در کشور به علت افزایش تعداد سگ‌های ولگرد در شهرها و روستاها، رو به افزایش بوده و اگر اقدامی جدی برای جمع آوری سگ‌های ولگرد انجام نشود، پیشگیری و مقابله با حیوان گزیدگی و کنترل بیماری هاری، روز به روز دشوارتر خواهد شد.
بیماری هاری چیست؟
هاری نوعی عفونت ویروسی دستگاه اعصاب مرکزی است که قابل انتقال بین حیوان و انسان بوده و معمولا به واسطه گزش حیوان هار به انسان منتقل می‌شود و در صورت بروز علائم بیماری در انسان، متاسفانه همیشه (در ۱۰۰ درصد موارد) کشنده است، اما خوشبختانه با وجود کشندگی بالای بیماری، در صورت انجام تمامی مراحل پیشگیری و درمان شامل شست‌وشوی صحیح محل گزش با آب و صابون و مواد ضدعفونی کننده، واکسیناسیون و تزریق به موقع سرم ضدهاری، می‌توان از ابتلا به هاری پیشگیری کرد.
راه‌های انتقال بیماری هاری
ویروس هاری هنگام گزش و از طریق بزاق حیوان هار به انسان انتقال می‌یابد. ویروس می‌تواند از طریق تماس بزاق حیوان هار با خراش پوستی، چشم و غشاهای مخاطی دهان، مقعد و واژن وارد بدن انسان شده و باعث بروز هاری در انسان شود. ویروس پس از ورود به بدن، در عضلات تکثیر یافته و خود را به سیستم اعصاب مرکزی می‌رساند و نهایتا به غدد بزاقی انتشار می‌یابد.
نشانه‌های بیماری هاری در انسان
دوره کمون (نهفته) بیماری در انسان حدود دو تا سه ماه است، اما ممکن است از چند روز تا یکسال هم طول بکشد. مدت این دوره، بستگی به مقدار ویروس وارد شده به بدن، محل گزش و شدت زخم دارد. در صورت گزش در قسمت سروگردن و ناحیه تناسلی، خطر ابتلا به هاری بیشتر از مواقعی است که گزش در سایر نواحی بدن باشد. نشانه‌های بیماری شامل احساس اضطراب و نگرانی، سردرد، افزایش مختصر درجه حرارت بدن و بی قراری، درد و خارش در محل زخم، افزایش ترشحات بزاق، گرفتگی‌های عضلات تنفسی و تشنجات عمومی و در موارد نادر، هاری فلجی و کماست. بعد از بروز علائم، بیمار حداکثر دو هفته عمر می‌کند.
نشانه‌های بیماری هاری در حیوانات
این بیماری در همه حیوانات خونگرم ممکن است دیده شود، اما سگ‌ها بیشتر از بقیه در معرض خطر هستند. علائم در سگ ها شامل رفتار غیرطبیعی، اضطراب غیرعادی، افزایش تحریک پذیری و بی‌اشتهایی است. طی یک تا دو روز علائم اضطرابی افزایش یافته، حیوان حالت تهاجمی به خود می‌گیرد و تمایل شدیدی به گاز گرفتگی اشیاء، حیوانات و انسان‌ها حتی صاحب خود، نشان می‌دهد. اغلب خود را نیز گاز گرفته و زخم‌های شدیدی در بدن خود ایجاد می‌کند. به علت فلج عضلات حلق، بلع بزاق برایش امکان پذیر نیست که منجر به افزایش ترشحات بزاقی و تغییر صدای حیوان می‌شود.
شکل آرام یا بی صدای بیماری، نشانه‌های فلجی دارد و مرحله تحریکی بسیار کوتاه است یا وجود ندارد. فلج از عضلات سر و گردن شروع شده و بلع را مشکل می‌کند؛ به طوری که گاه صاحب حیوان، مشکوک به وجود جسم خارجی مثل استخوان در گلوی حیوان می‌شود. فلج به دست‌ها و پاها گسترش یافته و نهایتا منجر به مرگ حیوان می‌شود.
در گربه‌ها در اغلب موارد بیماری به شکل تهاجمی و علائم شبیه هاری در سگ است. روباه، شغال و گرگ نیز در برابر ویروس حساس بوده و اکثرا به نوع خشمناک بیماری دچار می شوند.
پیشگیری از هاری در انسان
با توجه به اینکه در اغلب موارد ویروس هاری از طریق گزش سگ هار به انسان انتقال می‌یابد، یکی از مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از هاری در انسان، پیشگیری و کنترل هاری در سگ‌هاست. بنابراین ضمن کنترل جمعیت سگ‌های بی صاحب و ولگرد، لازم است همه افراد جامعه در مورد چگونگی پیشگیری از هاری به دنبال گزش حیوانات و رعایت احتیاطات لازم در مواجهه با سگ‌های غریبه آموزش ببینند.
اقدامات لازم در افراد گزیده شده
تمام افرادی که توسط حیوان مورد گزش قرار می‌گیرند، باید برای انجام اقدامات پیشگیری به نزدیک‌ترین مرکز خدمات جامع سلامت مراجعه کنند. اولین اقدام پس از گزش، شست‌وشوی تمامی جراحت حداقل به مدت ۱۵ دقیقه و ضدعفونی کردن محل زخم با الکل یا بتادین است. همچنین انجام واکسیناسیون هاری ضروری است. در صورت نیاز، سرم ضدهاری در محل جراحت تزریق می شود.
بنابر اعلام گروه آموزش و ارتقای سلامت معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، در افرادی که در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند، واکسیناسیون باید قبل از تماس با حیوانات انجام شود. این افراد شامل دامپزشکان، طبیعت گردانان، آتش نشانان، غارنوردان، شکارچیان، محیط بانان و ... هستند.
توصیه‌های خودمراقبتی پیشگیری از حیوان گزیدگی و کنترل بیماری هاری
- بیشترین موارد حیوان گزیدگی انسان‌ها، توسط سگ‌ها روی می‌دهد. بنابراین از نزدیک شدن به سگ‌های ولگرد و بدون صاحب بپرهیزید.
- حیوانات اهلی و وحشی نیز می‌توانند آلوده به ویروس هاری باشند. بنابراین از آزار و اذیت و نزدیک شدن به حیوانات پرهیز کنید.
- در صورت بروز گزش یا تماس با حیوانات به صورتی که منجر به مجروح شدن یا خراش پوستی شود، بلافاصله به نزدیک‌ترین مرکز خدمات جامع سلامت مراجعه کنید. فراموش نکنید که ممکن است حیوان مبتلا به هاری باشد و شما ندانید.
- پنجه کشیدن گربه، همانند گاز گرفتن محسوب می‌شود و نیازمند انجام اقدامات پیشگیری از هاری است.
- در صورت حیوان گزیدگی، اولین اقدام شست‌وشوی محل گزش با آب و صابون به مدت ۱۵ دقیقه است.
- در صورتی که سگ یا گربه نگهداری می‌کنید، باید هر ساله آنها را نسبت به بیماری هاری واکسینه کنید.