31891 یادداشت 1402/10/17 - 22:38

در نبود انضباط مالی؛

«ناترازی بودجه‌» کشور را به ورطه تورم سوق می‌دهد

در چند سال گذشته به دلیل بروز ناترازی بودجه‌ای دولت که به ناترازی بانکی منجر شده و متأثر از آن بانک‌ها هم با افزایش پایه پولی موجب ناترازی ارزی شده‌اند، نرخ تورم بالاتر از ۳۵درصد بوده است.

به گزارش دیوان نیوز؛ یکی از مهم‌‌ترين ريشه‌های تورم در اقتصاد ايران رشد نقدینگی است. در اقتصاد ايران سه ناترازی وجود دارد كه موجب تورم در اقتصاد شده است كه اين سه ناترازی شامل: ناترازی بانك‌ها، ناترازی بودجه‌ای و ناترازی تجاری كشور است. اين سه ناترازی باعث تورم می‌شود اما ناترازی‌های بودجه‌ای و مالی ريشه رشد نقدینگی هستند و رشد نقدينگی هم منجر به تورم می‌شود، اما ناترازی تجاری مستقيما منجر به افزايش نرخ ارز می‌شود و از كانال افزايش نرخ ارز تورم ایجاد می‌شود. اما بحث ناترازی تجاری بيشتر به موضوعاتی نظير توسعه صادرات غیرنفتی، ساماندهی واردات و رونق تجارت برمی‌گردد كه مسير ديگری دارد.

 حل ناترازی‌های مالی و بودجه‌ای و ناترازی بانك‌ها می‌تواند به مهار رشد نقدینگی منجر شود، اما علت اصلی ناترازی بودجه‌ای و مالی به دلیل بی انضباطی‌هايی است كه در نظام بودجه‌‌ريزی كشور حاكم است. يعنی بودجه‌هايی كه از دولت به مجلس رفته است و مجلسی‌ها و دولتی‌های ما از گذشته تاكنون نتوانسته‌اند يك انضباط بودجه‌ای و مالی را در كشور ايجاد كنند.

 در اكثر سال‌ها با کسری بودجه مواجه بوده‌ایم. به دليل اينكه بودجه‌ ريزی‌ها در اين سال‌ها بودجه‌‌ريزی‌های عملياتی نبوده و نظام بودجه‌‌ريزی ما يك نظام بودجه‌‌ریزی همراه با چانه‌‌زنی و افزایشی بوده است و نظام مالياتی ما نيز يك نظام مالياتی تزئينی بوده و نتوانسته درآمدی حداکثری را برای دولت به همراه داشته باشد و همواره هم برآوردهای درآمدی با انحراف روبرو بوده که ماحصل آن کسری‌های بودجه‌ای است كه ناترازی مالی را در كشور به دنبال داشته است و طی اين سال‌ها دولت‌ها به منابع بانك مركزی و منابع بانك‌ها و صندوق توسعه ملی دست‌ درازی كرده‌اند و همين موضوعات هم باعث رشد نقدینگی شده است. اما ناترازی بودجه‌ای، سایر بخش‌های اقتصاد را ناتراز می‌کند.

ادعایی که هر ساله موقع ارائه لایحه بودجه تکرار می‌شود، تراز بودن دخل و خرج آن است. آیا منظور این است که وقتی دولت لایحه را می‌نویسد، مجموع هزینه‌هایش را بیشتر از درآمدهایش قرار دهد و در نتیجه بودجه را ناتراز بنویسد؟ نه چنین اتفاقی نمی‌افتد. بودجه همیشه تراز نوشته می‌شود و دولت هر طور که باشد درآمدها و هزینه‌ها را هم برای بودجه‌ عمومی و هم بودجه‌ شرکت‌های دولتی تراز می‌کند. اما کسری بودجه‌ای که نهایتاً با روش‌های مختلف از جمله استقراض غیرمستقیم یا مستقیم از بانک مرکزی تأمین می‌شود و به تورم مزمن دامن زده، در چند سطح قابل بررسی است: تفاوت تحقق بودجه نسبت به مقدار مصوب، ناپایداری منابع درآمدی و نهایتاً فرابودجه.

ناترازی بودجه و تغییرات آن می‌تواند منجر به تغییر برنامه‌های رفاه اجتماعی و اقتصادی نظیر مراقبت‌های بهداشتی، آموزشی و تأمین اجتماعی شود. این امر می‌تواند بر کیفیت زندگی شهروندان، فقر و نابرابری اثر گذاشته و رفاه اقتصادی را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین ریشه عمده تورم در ناترازی بودجه است و در تنظیم لایحه بودجه، باید به صورت همزمان هم رشد اقتصادی دیده شود و هم کنترل تورم.

بی‌شک بودجه سال ۱۴۰۳ نیازمند برنامه‌‌ریزی‌های دقیق و هدفمند است. زیرا با برخی تصمیم‌های نسنجیده در تنظیم بودجه سال ۱۴۰۰ که منجر به افزایش شدید هزینه‌ها شد، بودجه کشور پس از آن سال ناتراز شده و از این جهت ضرورت دارد که تا موعد ارائه لایحه بودجه، ابعاد دقیق و جامع تمام موضوع‌های بودجه‌ای به صورت ریز و جزئی، بررسی شده و پیشنهادهای پخته‌ای برای کاهش ناترازی ارائه شود. چنانچه بودجه سال آینده را به‌ درستی تنظیم و اجرا کنیم، بخش عمده‌ای از مشکلات اقتصاد حل خواهد شد.

سخن آخر اینکه تجربه کشورهای دیگر نشان می‌دهد، می‌توان امید داشت با حمایت جدی از تولید و تولیدکنندگان، برنامه‌ ریزی و اجرای اقدامات اثرگذار فوری در اصلاح فضای کسب و کار و مقررات‌زدایی (بیمه‌ای، مالیاتی، گمرکی، حقوقی و اداری)، با ملاحظه منافع و نظرات تولید‌کنندگان، رفع موانع تولید، رفع تنگنای نقدینگی تولید، بازنگری در نحوه توزیع یارانه‌های کالایی و آزاد‌سازی منابع عظیم آن برای مدیریت وضعیت اقتصادی فعلی، به جلوگیری از وخامت اوضاع اقتصاد کشور و اثرگذاری تحریم‌ها کمک کرده و شرایط بهتری را برای اقتصاد ایران نوید داد.

نویسنده: سارا نصرتی



  1. حمله پهپادی رژیم اشغالگر به یک موتورسیکلت در جنوب لبنان
  2. توافق سران انگلیس و فرانسه بر سر پیمان بازدارندگی هسته‌ای
  3. هاشمیان و یک پیش‌بینی جنجالی؛ او نمی‌ماند
  4. نفوذی‌های تحلیلی!
  5. بیت‌کوین به ۱۱۲ هزار دلار رسید
  6. بازگشت آرامش به بازار سرمایه نیازمند تحقق حمایت‌هاست
  7. افزایش شهدای رسانه‌ای جنگ ۱۲ روزه به ۱۲ تن/ درخواست پیگیری حقوقی در نهادهای بین المللی
  8. روزنامه صهیونیستی: غزه به ویتنام دیگری تبدیل شده است
  9. بیانیه ارتش یمن درباره حمله موشکی به فرودگاه بن‌گوریون در حمایت از غزه
  10. چین و ایران؛ رابطه‌ای براساس اهداف مشترک، نه وفاداری ایدئولوژیک
  11. دلار زدایی، علت هراس آمریکا از بریکس
  12. پزشکیان: تکرار هرگونه تجاوزی با پاسخی قاطع‌تر و پشیمان‌کننده‌تر مواجه خواهد شد
  13. پیام شهروندی ابزاری برای تخریب/ پیام هایی که برای رفقا هرگز منتشر نمی شود!
  14. کاروان پرسپولیس راهی ترکیه شد
  15. تاج: هیچ رویداد فوتبالی تعطیل نخواهد شد/ از تعامل درویش و زنوزی استقبال می‌کنم
  16. ساپینتو: حمایت هواداران استقلال باورنکردنی بود/ سه سال منتظر بازگشت به ایران بودم
  17. تل آویو باز هم آتش بس را نقض کرد/ حملات زمینی رژیم صهیونیستی به خاک لبنان
  18. مخالفت آشکار آمریکا با ثبات و امنیت در افغانستان
  19. گزارش وزیر امور خارجه از اجلاس بریکس و سفر به عربستان در جلسه هیأت دولت
  20. حادثه های امنیتی سریالی در غزه؛ دست کم دو نیروی ارتش رژیم صهیونیستی کشته شدند
  21. دیدار محرمانه جولانی با مشاور امنیت داخلی رژیم صهیونیستی در ابوظبی
  22. پزشکیان: پرستاران در جنگ ۱۲ روزه برگ زرین دیگری بر دفتر خاطرات سلامت کشور افزودند
  23. اعمال سیاست‌های جدید دولت برای تنظیم بازار برنج داخلی/ برنج مورد نیاز مردم تامین است
  24. آلگری تأیید کرد؛ مودریچ به میلان پیوست
  25. حامد لک به فولاد خوزستان پیوست
  26. عراقچی: بریکس باید پیشگام اصلاح حکمرانی جهانی باشد
  27. رئیس جمهور: تکمیل مسیرهای ارتباطی با همسایگان شمالی اولویت دولت است
  28. ارتش یمن از حمله موفق به کشتی مرتبط با اسرائیل خبر داد
  29. عارف: تقویت نیروهای مسلح دغدغه جدی دولت چهاردهم است
  30. بیانیه مرکز اطلاعات مالی در خصوص مبارزه با تروریسم و دشمنان کشور
  31. آمریکا تحریرالشام را از فهرست گروه‌های تروریستی خارج کرد
  32. ۸۰ درصد مردم معتقدند حملات موشکی ایران به میزان زیادی به اسرائیل ضربه وارد کرده است
  33. رئیس‌جمهور: بازگشت به مذاکره نیازمند یک شرط است؛ اعتماد به روند گفت‌وگو
  34. حضور بیش از ۱۲ میلیون زائر در کربلا برای احیای عاشورا
  35. نیروگاه‌های خورشیدی در کنار سدهای کشور احداث می شوند
  36. حماس در مذاکرات با اسرائیل خواستار آزادی کدامیک از اسرای مشهور و تاثیرگذار است؟
  37. اختلافات اروپایی‌ها با نزدیک شدن به ضرب الاجل جنگ تجاری ترامپ
  38. بازتاب حضور رهبر انقلاب در حسینه امام(ره) در شبکه‌های اجتماعی؛ ۲۰۰ میلیون بازدید در ۲ ساعت
  39. سردار سنایی راد: پاسخ بعدی به اسرائیل کوبنده‌تر خواهد بود
  40. سران بریکس حمله رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران را محکوم کردند